Bożena Dykiel
Bożena Dykiel, fot. Jerzy Troszczyński, źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/
Urodziła się 26 sierpnia 1948 roku w Grabowie. Absolwentka PWST w Warszawie (1971). Związana z STS-em (1970-1972), aktorka Teatru Narodowego w Warszawie (1972-1985).
Jako Kasia przewinęła się w tłumie gości Wajdowskiego Wesela, pogryzając z apetytem kiełbasę. W Awansie zagrała już jedną z głównych ról, a olśniła w Ziemi obiecanej, malując swoją Madę Mueller na granicy szarży, jednak ani na moment tej granicy nie przekraczając.
Miećka Aniołowa z serialowej ulicy Alternatywy 4, działaczka Solidarności z Suwałk w Rozmowach kontrolowanych Chęcińskiego, żona dozorcy Walenciaka w Czterdziestolatku, no i Halina z Domu przy ulicy Złotej – to najpopularniejsze wizerunki, jakie stworzyła na małym i dużym ekranie, rozpoznawane przez wszystkich.
Często grywa chłopki i mieszczki, kobiety proste – w tej swojej prostocie raz pełne godności, a może tylko pozbawione wyobraźni (jak w Przesłuchaniu Bugajskiego), czasem groźne, jak denuncjatorka w Wielkim Tygodniu, innym razem prostackie, jak straszne sąsiadki u Koterskiego. Inaczej zobaczył ją Janusz Rzeszewski, obsadzając w roli przedwojennej gwiazdy – Zuli Pogorzelskiej.
Mistrzyni ról charakterystycznych, potrafi w jednej krótkiej scenie stworzyć postać, o której – wydaje się – widz wie wszystko.
Magda Sendecka
Cytaty
-
Na aktora czyha szereg niebezpieczeństw. Może najpoważniejsze jest tzw. zaszufladkowanie, typizacja. Niedawno na spotkaniu z publicznością zapytano mnie: Czy nie za często grywa pani wiejskie dziewczęta? Może to się zaczyna od pierwszej roli, może od ogólnego wyobrażenia
o aktorze, o tym, co mógłby grać. Tematyka wiejska dość często powraca w polskich filmach. „Ona może chodzić z warkoczem, z dwoma warkoczami” – myślą o mnie reżyserzy. I proponują mi role dziewczyn wiejskich. Mało który reżyser zdecyduje się na obsadzenie aktora wbrew jego typowi, wbrew temu, z czym jego obraz kojarzy się tzw. statystycznemu widzowi. A przecież właśnie ryzyko mogłoby dać bardzo ciekawe rezultaty.Dwa warkocze i ryzyko. Bożena Dykiel w rozmowie z Elżbietą Dolińską, „Film″ 1975, nr 36
-
Próbkę roli charakterystycznej na najwyższym poziomie, bodaj najlepszą w jej karierze, dała Dykiel u Andrzeja Wajdy w Ziemi obiecanej. Jako Mada Müller – z trudem polonizująca się niemiecka panna z milionowym posagiem – zaskoczyła i krytyków, i publiczność kreacją na granicy karykatury i liryzmu. (...) Zdecydowana większość ról Bożeny Dykiel ma charakter komediowy. Jej bohaterki są zazwyczaj silne psychicznie, pyskate, krnąbrne, nawet wulgarne, ale mające jakże prawdziwy związek z polską rzeczywistością wymuszonych przesiedleń, środowiskowych przeszczepów kultury. Nawet w aktorskiej szarży wyśmienite epizody aktorki pozostaną w przyszłości socjologicznym znakiem dziwnych czasów.
Jan Słodowski, Bożena Dykiel – zadziorny temperament, „Filmowy Serwis Prasowy″ 1994, nr 8-9
