Akademia polskiego filmu

Wybitny kompozytor muzyki symfonicznej i kameralnej, także filmowej i teatralnej. Po wojnie wyjechał z Polski, nie godząc się na tworzenie w powszechnie obowiązującej poetyce realizmu socjalistycznego.

Urodził się 28 grudnia 1907 roku w Śniatyniu koło Stanisławowa – zmarł 24 sierpnia 1989 roku w Paryżu. Studiował w klasie fortepianu w konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie (1921-1925) oraz kompozycję w Warszawie (1928-1931), a także historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Już jego pierwsze kompozycje zostały uhonorowane prestiżowymi laurami na festiwalach m.in. w Londynie i Paryżu.

Jako kompozytor muzyki filmowej zadebiutował w 1932 roku partyturą do Dzikich pól Józefa Lejtesa, którą napisał z Marianem Neuteichem. Większość jego kompozycji do filmów przedwojennych powstała we współpracy z tym kompozytorem. A były to znaczące tytuły w dorobku polskiej kinematografii lat trzydziestych: Młody las (1934), Dzień wielkiej przygody (1935), Róża (1936) i Dziewczęta z Nowolipek (1937) Józefa Lejtesa, a także Ludzie Wisły (1938) Aleksandra Forda i Jerzego Zarzyckiego. Napisał także kilka piosenek, m.in. słynne Baby, ach te baby (do Jerzego Nela), wykonywane w Zabawce (1933) Michała Waszyńskiego przez Eugeniusza Bodo. 

Po wojnie współpracował przy realizacji kilku niezwykle ważnych filmów, m.in. Zakazanych piosenek (1946) Leonarda Buczkowskiego – jako autor opracowania muzycznego, oraz Ostatniego etapu (1947) Wandy Jakubowskiej, Ulicy Granicznej (1948) Aleksandra Forda i Miasta nieujarzmionego (1950) Jerzego Zarzyckiego – jako kompozytor.

W 1949 roku wyjechał do Paryża, nie godząc się na tworzenie w duchu obowiązującej doktryny realizmu socjalistycznego. Przez dwadzieścia lat (1952-1972) prowadził dział kultury w Radiu Wolna Europa. Komponował muzykę oratoryjną, symfoniczną i kameralną, w Polsce jednak mało znaną z powodu obowiązującego w PRL-u „zapisu” na jego nazwisko. Jest bohaterem dokumentu Grzegorza Kościńskiego Rozmowa z nieobecnym. Roman Palester (1999).

Jerzy Armata