Akademia polskiego filmu

Realistyczne, czarno-białe zdjęcia w Zagubionych uczuciach Jerzego Zarzyckiego (1957) pozostają najwybitniejszym osiągnięciem operatorskim Antoniego Wójtowicza, właśnie ich autora do tego dramatu społecznego, który widnieje w programie Akademii Polskiego Filmu. Ich realizm koresponduje z realizmem głośnych wówczas polskich filmów dokumentalnych spod znaku tzw. czarnej serii i podobnie jak one – oraz jak sam film Zagubione uczucia – zrywa z optymistycznym obrazowaniem rzeczywistości PRL, jaki obowiązywał w czasach stalinizmu i socrealizmu.

Takie wrażenie wywołuje np. scena ukazująca w tle siermiężne otoczenie kombinatu w Nowej Hucie czy też jedna ze scen finałowych, w której Wójtowicz sugestywnie odtworzył nikłe, żarowe oświetlenie wnętrz ówczesnych tramwajów.

Antoni Wójtowicz urodził się 10 kwietnia 1925 roku w Krakowie. W 1950 roku był już absolwentem Wydziału Dziennikarskiego Wyższej Szkoły Nauk Społecznych w Warszawie.  Podczas studiów na Wydziale Operatorskim Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, które ukończył w roku 1956, zrobił zdjęcia do Noweli kolarskiej Stanisława Lenartowicza – jednej z nowel szkolnego, pełnometrażowego filmu o tematyce sportowej pt. Trzy starty (1955).

Jako wyłączny autor zdjęć do całego filmu pełnometrażowego zadebiutował Ziemią Zarzyckiego (1956). Pierwszymi w swojej karierze zdjęciami barwnymi uatrakcyjnił Żołnierza królowej Madagaskaru (1958), komedię muzyczną tego samego reżysera.

W latach 60. XX w. Antoni Wójtowicz zrobił zdjęcia do kilku filmów, których reżyserem był inny znany operator Stanisław Wohl, w tym do cenionej Przygody noworocznej (1963). Często współpracował także z Janem Batorym, m.in. przy komedii romantycznej Lekarstwo na miłość (1965), która odniosła duży sukces. Wójtowicz dał się również poznać jako operator swego czasu bardzo popularnych filmów Marii Kaniewskiej dla dzieci i młodzieży. Dwa z nich – Awantura o Basię (1959) i Szatan z 7-ej klasy (1960) – były czarno-białe. Trzeci – Pierścień księżnej Anny (1970) – został nakręcony w kolorze. Ostatni kinowy film fabularny ze zdjęciami Antoniego Wójtowicza to Motodrama Andrzeja Konica (1971).

Solidne podstawy sztuki operatorskiej Wójtowicza – znakomicie opanowany warsztat oraz pomysłowość w doborze środków wizualnych do scenariusza i reżyserskiej koncepcji filmu – okazały się wielką zaletą zdjęć jego autorstwa w licznych filmach i serialach telewizyjnych. Większość z nich – m.in. seriale Czarne chmury (1973), Życie na gorąco (1978) czy wieńczące karierę zawodową Wójtowicza Pogranicze w ogniu (1988-1991) – wyreżyserował Andrzej Konic. Kultowy serial Stawka większa niż życie (1967-1968) był wspólnym dziełem Konica i Janusza Morgensterna. Natomiast wzbudzający swego czasu kontrowersje serial Tulipan (1986) wyreżyserowali Janusz Dymek i Andrzej Swat.

Wójtowicz zrobił zdjęcia do kilku filmów z serii Najważniejszy dzień życia, w tym do dwóch w reżyserii Andrzeja Konica, które zdobyły duże uznanie publiczności i krytyki – Gry (1974) i Uszczelki (1974). Dla telewizji pracował także jako autor zdjęć m.in. do Wieczoru u Abdona (1975) – pierwszego filmu Agnieszki Holland, oraz Laureata (1980) Jerzego Domaradzkiego.  

Zmarł w Warszawie 28 maja 2003 roku.

Andrzej Bukowiecki