Akademia polskiego filmu

Autor zdjęć filmowych, reżyser, scenarzysta i pedagog, jeden z pionierów stosowania koloru w kinie polskim. Renomę jako operatora wyrobiły mu głównie wojenne filmy batalistyczne Jerzego Passendorfera (z którym wielokrotnie współpracował): Barwy walki (1964), Kierunek Berlin (1968), Ostatnie dni (1969) i Zwycięstwo (1974). Te akurat zostały zrealizowane na taśmie czarno-białej, Kierunek Berlin i Ostatnie dni – również w formacie panoramicznym, a Zwycięstwo było jedynie skróconą kompilacją Kierunku Berlin i Ostatnich dni.

Film Barwy walki przyniósł Konradowi Nagrodę Ministra Obrony Narodowej II stopnia (zespołową). Film Kierunek Berlin – Nagrodę Ministra Obrony Narodowej I stopnia (zespołową). Konrad otrzymał ponadto: Nagrodę Ministra Obrony Narodowej III stopnia (1965), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki III stopnia (1967), II stopnia (1972) oraz – „za szczególne osiągnięcia w pracy dydaktyczno-wychowawczej″ – I stopnia (1977). Jest też posiadaczem Nagrody Ministra Kultury i Sztuki II stopnia „za działalność w Radzie Wyższego Szkolnictwa Artystycznego″ (1982). Ponadto został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski z okazji 30-lecia Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (1978).
Kazimierz Konrad urodził się 23 stycznia 1921 roku w Dolinie koło Stanisławowa. Zmarł 25 września 1988 roku w Rybniku. Podczas drugiej wojny światowej pracował jako fotograf.
W pierwszych latach powojennych studiował architekturę na Politechnice Krakowskiej, był też słuchaczem Kursu Przysposobienia Filmowego w Krakowie. Ukończył studia na Wydziale Operatorskim czeskiej szkoły filmowej FAMU w Pradze oraz – w 1951 roku – na Wydziale Operatorskim Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej (obecnie: Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej) w Łodzi.

Karierę zawodową zaczynał jako asystent operatora. W tym charakterze pracował w Polskiej Kronice Filmowej i przy filmach dokumentalnych oraz na planie fabularnego filmu Stanisława Januszewskiego (wł. Stanisława Urbanowicza) Stalowe serca (1948), ze zdjęciami Adolfa Forberta. Jako autor zdjęć zadebiutował barwnym filmem lalkowym Włodzimierza Haupego, adresowanym do widowni dziecięcej, Wawrzyńcowy sad (1952). Powrócił do fabuły jako operator kamery Pościgu Urbanowicza (1953, zdjęcia: Adolf Forbert), II operator barwnego Podhala w ogniu Jana Batorego i Henryka Hechtkopfa (1955, zdjęcia: Adolf Forbert) i ponownie operator kamery Szkiców węglem Antoniego Bohdziewicza (1956, zdjęcia: Władysław Forbert).

W filmie fabularnym Kazimierz Konrad autor zdjęć zadebiutował nowelą Karuzela z oglądanych przez słuchaczy Akademii Polskiego Filmu Małych dramatów Janusza Nasfetera (1958), zrealizowanych w kolorze, co w przypadku początkującego operatora było ewenementem. Fotografia Konrada uderza tu przede wszystkim impresyjnością ujęć  nakręconych z pozycji pasażera wirującej karuzeli (ostrość nastawiona na innego pasażera lub puste krzesełko, nieostre, rozmyte tło). Dopiero dziesięć lat później po podobny efekt sięgnął Witold Sobociński w słynnej sekwencji filmu Andrzeja Wajdy Wszystko na sprzedaż.

Uwagę zwraca także wierne oddanie barw, zwłaszcza granatu nieba, w scenach nocnych, co przy ówczesnym stanie technologii filmu barwnego nie mogło być łatwe do osiągnięcia.

W pierwszym okresie samodzielnej twórczości operatorskiej Konrad sfilmował na kolorowej taśmie jeszcze trzy filmy: Historię żółtej ciżemki Sylwestra Chęcińskiego (1961), Klub kawalerów Jerzego Zarzyckiego (1962) i Żonę dla Australijczyka Stanisława Barei (1963), a później także Mocne uderzenie (1966) i Akcję Brutus (1970) Passendorfera, przeznaczone dla dzieci Zaczarowane podwórko Marii Kaniewskiej (1974), telewizyjny Jej powrót (1975) i Wyrok śmierci (1980) Witolda Orzechowskiego oraz Bilet powrotny Ewy i Czesława Petelskich (1978).

Spośród filmów czarno-białych ze zdjęciami Kazimierza Konrada, obok wymienionych na wstępie dramatów wojennych Passendorfera, rozgłos zdobył inny obraz wojenny – Don Gabriel Petelskich (1966), a popularnością cieszyła się komedia dla młodych widzów Godzina pąsowej róży (1963) w reżyserii Haliny Bielińskiej.

Karierę operatorską Konrada zwieńczyła Hania Stanisława Wohla (1984), telewizyjny remake nieukończonego filmu, którego realizację przerwał we wrześniu 1939 roku wybuch wojny. Reżyserem pierwszej Hani był Józef Lejtes, a Stanisław Wohl – autorem zdjęć.

Konrad reprezentował klasyczną szkołę sztuki operatorskiej. Raczej tradycjonalista, opierał swoją pracę na solidnym rzemiośle. Miał wyczucie właściwej, odpowiednio zamkniętej kompozycji kadru i potrafił logicznie, zgodnie z rozwojem akcji filmu budować środkami operatorskimi jego nastrój.

Kazimierz Konrad był ponadto autorem zdjęć do kilkunastu dokumentów, a także scenarzystą i reżyserem kilku filmów, z których na szczególną uwagę zasługuje fabularny pełnometrażowy dramat kostiumowy Stanisław i Anna (1985) – godny operatora, gdyż obywający się bez dialogów: jedyną warstwę słowną tworzy komentarz.

Konrad był od 1951 roku pracownikiem dydaktycznym i naukowym Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi – aktualna nazwa. W latach 1972-1980 pełnił w tej uczelni funkcję dziekana Wydziału Operatorskiego i Realizacji Telewizyjnej. W 1976 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Napisał książkę Światło w filmie (I wydanie: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1976).

Andrzej Bukowiecki