Akademia polskiego filmu

Barokowe barwne zdjęcia Zbigniewa Wichłacza w Białym małżeństwie Magdaleny Łazarkiewicz (1992) – chwalonej za urodę plastyczną i malarskość adaptacji dramatu Tadeusza Różewicza, którą mają w programie słuchacze Akademii Polskiego Filmu – są reprezentatywne dla twórczości tego operatora. Znaczące miejsce zajmują w niej bowiem filmy zaliczane, tak jak Białe małżeństwo, do kina kreacyjnego, na przykład Legenda Tatr Wojciecha Solarza (1994) czy Requiem Witolda Leszczyńskiego (2001).

Zarazem jednak Wichłacz znalazł właściwy klucz wizualny do filmów też w pewnym stopniu kreacyjnych, ale takich, które – w porównaniu z wyżej wymienionymi – wymagały od autora zdjęć większej pokory wobec znajdującej się przed obiektywem rzeczywistości, większej powściągliwości i dyscypliny w doborze środków wizualnych. Mowa o Domu wariatów Marka Koterskiego (1984) czy telewizyjnym filmie Krzysztofa Grubera Sala nr 6, zrealizowanym na podstawie opowiadania Antoniego Czechowa i będącym jednym z najwcześniejszych, ale też najdojrzalszych artystycznie osiągnięć Wichłacza.

Autor zdjęć do Białego małżeństwa urodził się 13 listopada 1947 roku w Łodzi. Od roku 1974 jest absolwentem Wydziału Operatorskiego i Realizacji Telewizyjnej tamtejszej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej. Był operatorem kamery m.in. filmów telewizyjnych Spokój Krzysztofa Kieślowskiego (1976, prem. 1980) i Oczy uroczne Piotra Szulkina (1976, zdjęcia: Witold Stok) oraz filmu kinowego Grzegorza Królikiewicza Tańczący jastrząb (1977, zdjęcia: Zbigniew Rybczyński).

Wichłacz miał w dorobku zdjęcia do blisko dwudziestu filmów dokumentalnych (w sumie ma na swym koncie ponad pięćdziesiąt, w tym serial Andrzeja Wajdy Andrzej Wajda. Moje notatki z historii, 1996), nim zadebiutował jako autor zdjęć do filmów fabularnych – najpierw krótkometrażową Przestrzenią nieograniczoną Hanki Włodarczyk (1979), a następnie pełnometrażowym kinowym Klinczem Piotra Andrejewa (1979), współczesnym dramatem o kulisach sportu.

Zbigniew Wichłacz zrobił zdjęcia do takich kinowych filmów fabularnych (poza wymienionymi), jak: Bluszcz Hanki Włodarczyk (1982), Mgła Adama Kuczyńskiego (1982, nie należy mylić z Mgłą Sylwestra Szyszki z 1976 roku), Sezon na bażanty Wiesława Saniewskiego (1985), Niemcy Zbigniewa Kamińskiego  (Germans, Polska/USA, 1996), Stary człowiek i pies – ostatni film Witolda Leszczyńskiego (2008, po śmierci reżysera ukończony przez Andrzeja Kostenkę), Piąta pora roku Jerzego Domaradzkiego (2012).

Jerzy Domaradzki wyreżyserował również Tablice – fabularyzowany dokument z nowelowego filmu Telewizji Polskiej Solidarność, Solidarność… (2005), zrealizowanego z okazji 25. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych. Wichłacz był autorem zdjęć do tej noweli i wraz z reżyserem napisał jej scenariusz.

W dorobku Zbigniewa Wichłacza, wśród fabularnych filmów telewizyjnych, obok Sali nr 6, są na przykład dwa filmy z popularnego cyklu Święta polskie – W kogo ja się wrodziłem Ryszarda Bugajskiego (2001) i Długi weekend Roberta Glińskiego (2004).

Wichłacz jest także autorem zdjęć lub realizatorem światła do ponad pięćdziesięciu spektakli Teatru Telewizji. Pracował przy nich z wybitnymi reżyserami, m.in. z Izabellą Cywińską, Maciejem Englertem, Kazimierzem Kutzem, Krystianem Lupą i Andrzejem Wajdą.

Twórca zdjęć do Białego małżeństwa jest wykładowcą na Wydziale Operatorskim i Realizacji Telewizyjnej PWSFTviT w Łodzi. W latach 2005-2008 był jego dziekanem. W 2006 roku uzyskał tytuł profesora sztuki.

Andrzej Bukowiecki