Marek Koterski
Marek Koterski, „Nic śmiesznego", fot. Krzysztof Wellman, źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/
Reżyser, scenarzysta, dramaturg. Urodził się 3 czerwca 1942 roku w Krakowie. Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie studiował również historię sztuki i udzielał się w teatrze akademickim. W ramach studium doktoranckiego w Katedrze Teorii Literatury publikował recenzje naukowe oraz eseje. W 1967 roku zadebiutował jako prozaik opowiadaniem Zaczerpnąć dłonią, inspirowanym śmiercią Zbyszka Cybulskiego. Prowadził eksperymentalny Teatr Otwartej Sceny. W 1972 roku ukończył Wydział Reżyserii PWSFTViT w Łodzi (dyplom z wyróżnieniem w 1977). W latach 70. i na początku lat 80. zrealizował kilkanaście autorskich filmów dla łódzkiej Wytwórni Filmów Oświatowych, m.in. Lekką tkliwość (1975), Dziwny świat Thomasa Puckeya (1977, zapis sztuki angielskiego performera), Szczęście (1980) oraz Przyczyny narkomanii (1982). Kilka dokumentów poświęcił ludziom teatru i kina.
Zadebiutował w 1984 roku filmem fabularnym według własnego scenariusza Dom wariatów (nagroda za debiut reżyserski na festiwalu w Koszalinie), gdzie po raz pierwszy pojawił się ulubiony bohater reżysera Adaś Miauczyński. Najczęściej portretuje Koterski rodzimego inteligenta, niezdarnego, płaczliwego, pełnego lęków, neuroz i pretensji. Chętnie posługuje się groteską, przerysowaniem i wulgaryzmami. Perypetie Miauczyńskiego, będącego uosobieniem pustki duchowej naszych czasów oraz płytkości relacji międzyludzkich, ukazywały także następne filmy Koterskiego: Życie wewnętrzne (1986, nagroda za reżyserię na festiwalu w Gdańsku), Nic śmiesznego (1995), Ajlawju (1999), Dzień świra (2002) oraz Wszyscy jesteśmy Chrystusami (2006). W rolę Miauczyńskiego wcielał się Marek Kondrat, Wojciech Wysocki (jako Michał Miauczyński w Życiu wewnętrznym), dwukrotnie Cezary Pazura, a następnie ponownie Marek Kondrat, nagrodzony na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni za pierwszoplanową rolę męską w Dniu świra. Film ten przyniósł reżyserowi Grand Prix na festiwalu w Gdyni, gdzie trzy lata później odebrał również nagrodę za reżyserię filmu Wszyscy jesteśmy Chrystusami.
W 1989 roku wyreżyserował tragikomedię Porno, która okazała się dużym sukcesem komercyjnym. W 2011 roku zrealizował film Baby są jakieś inne, oparty na formule kina drogi, a skoncentrowany na stereotypach damsko-męskich.
W latach 90. współpracował okazjonalnie jako autor i reżyser z teatrami we Wrocławiu, Poznaniu oraz w Warszawie. Cztery sztuki jego autorstwa (Dzień świra, Dom wariatów, Życie wewnętrzne i Nienawidzę) ukazały się w formie książkowej (Dzień świra, 2002) i uzyskały nominację do Nagrody Literackiej Nike.
Dwukrotnie wystąpił w roli aktora: w filmie Dom wariatów oraz w Seszelach (1990, reż. Bogusław Linda) jako doktor Janik. W 2003 roku otrzymał Nagrodę Ministra Kultury w dziedzinie filmu.
Syn Michał grał w jego filmach rolę Sylwusia, syna Miauczyńskiego.
Bibliografia
Książki:
Autorzy kina polskiego, red.Grażyna Stachówna, Joanna Wojnicka, Kraków 2004.
Grabowska G. Marek Koterski, Warszawa 2006.
Koterski M., Baby są jakieś inne: scenariusz, Warszawa 2012.
Koterski M., Dzień Świra, „Dialog” 2000, nr 8, s. 5-56.
Koterski M., Dzień świra i inne monologi Adasia Miauczyńskiego na jedną lub więcej osób oraz rozmowa z Autorem „Achilles na piętnastym piętrze wieżowca”, Izabelin 2012.
Lubelski T., Zarębski Konrad J., Historia kina polskiego, Warszawa 2006.
Stachówna G., Wojnicka J., Autorzy kina polskiego, Kraków 2004.
Zwierzchowski P., Mazur D., Kino polskie po roku 1989,Bydgoszcz 2007.
Artykuły:
Kempna M., Siedem razy siedem, czyli jak skonstruować horyzont sensotwórczy w siedmiu krokach na przykładzie siedmiu filmów Marka Koterskiego, „Kwartalnik Filmowy” 2007, nr 59, s. 194-214.
Kijowski Andrzej T., Teatr mimo woli, „Film” 1979, nr 27, s.10-11.
Kornatowska M., Osobowość i styl, „Film” 1983, nr 30, s.10-11.
Maciejewski Ł., Szósty palec u ręki. Dokumenty Marka Koterskiego, „Kwartalnik Filmowy” 2007, nr 57-58, s. 131-140.
Mazierska E., Oswajanie szaleństwa, przyglądanie się polskości, „Kino” 2003, nr 3, s. 39-44.
Pietrasik Z., Kartoteka Marka Koterskiego, „Dialog” 1997, nr 11, s.161-165.
Pietrasik Z., Świr z bloku, „Polityka” 2002, nr 26, s. 50-52.
Sadowska M., Koterski jest jakiś inny, „Wprost” 2011, nr 41, s. 80-84.
Wywiady:
Bielas K., Maruś dlaczego tak się torturujesz?, „Gazeta Wyborcza - Duży Format” 2002, nr 27, s. 6-10.
Jóźwiak K., We własnym rytmie, „Film” 1984, nr 32, s. 10-11.
Kołodyński A., Rysunek anatomiczny, „Film” 1987, nr 34, s. 14-15.
Prokopowicz A., Solo w duecie, „Film” 2001, nr 6, s. 88-91.
Rosiak D., Chyb M., Nie nienawidzę już, „Przekrój” 2002, nr 40, s. 16-21.
Sendecka M., Jestem, jak jasna cholera!, „Kino” 2002, nr 12, s. 23-25.
Sławińska J., Wolność sztuki - Sztuka wolności, „Kino” 2006, nr 9, s. 16-19.
Sobolewski T., Zobaczyłem się z zewnątrz, „Kino” 1986, nr 3, s. 5-9.
Zakrzewska M., Zmyślenie prawdziwe, „Film” 2006, nr 4, s. 22-26.
