Sylwester Chęciński
Sylwester Chęciński, „Legenda", fot. Jerzy Troszczyński, źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/
Reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, scenarzysta. Urodził się 21 maja 1930 roku w Suścu k. Tomaszowa Lubelskiego. Absolwent Wydziału Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi (1956). Po kilku latach pracy jako asystent reżysera lub II reżyser – przy Zimowym zmierzchu (1956) i Spotkaniach (1957) Stanisława Lenartowicza, Lotnej (1959) Andrzeja Wajdy oraz Powrocie (1960) Jerzego Passendorfera – zadebiutował ekranizacją popularnej książki Antoniny Domańskiej Historia żółtej ciżemki (1961), która przyniosła mu Srebrny Medal na festiwalu weneckim (1962) oraz Platynowe Koziołki w Poznaniu (2011). Następne filmy kierował już do dorosłego widza: w Agnieszce 46 (1964), rozgrywającej się tuż po wojnie, konfrontował z sobą dwie odmienne postawy życiowe, a w Katastrofie (1965), mimo produkcyjnego schematu, interesująco przedstawił problem moralnej odpowiedzialności za swe czyny.
Ogromną popularność przyniósł mu komediowy tryptyk, oparty na scenariuszu Andrzeja Mularczyka – Sami swoi (1967; Złote Grono w Łagowie, 1976), Nie ma mocnych (1974; Złote Grono w Łagowie), Kochaj albo rzuć (1977; Nagroda Główna w Gdańsku) – poświęcony dwóm zwaśnionym rodom, które po wojnie przeniosły się zza Buga na tzw. ziemie odzyskane. Owocem współpracy z Mularczykiem był również interesujący serial telewizyjny Droga (1973), z Wiesławem Gołasem w roli kierowcy autobusu, o życiowym nieudaczniku, wrażliwym na cudze nieszczęścia i chętnie niosącym pomoc innym ludziom. Do formuły komediowej powrócił po latach w rozgrywających się w realiach stanu wojennego Rozmowach kontrolowanych (1991; Srebrne Grono w Łagowie), przewrotnej opowieści – według scenariusza Stanisława Tyma i z nim w roli głównej – o tym, jak przedstawiciel nomenklatury został wykreowany na bohatera podziemnej Solidarności. W dorobku Chęcińskiego dominuje kino gatunkowe: Tylko umarły odpowie (1969) to rasowy kryminał, a Wielki Szu (1982; Złota Kaczka) – brawurowa opowieść o starzejącym się szulerze i młodym adepcie tej profesji – to kino sensacyjne najwyższych lotów.
Dobre scenariusze, trafna obsada aktorska, znakomite opanowanie warsztatu filmowego to główne cechy kina Sylwestra Chęcińskiego. Nic dziwnego, że wiele jego filmów – od debiutanckiej Historii żółtej ciżemki, z debiutującym na ekranie Markiem Kondratem, poprzez sagę o Kargulach i Pawlakach, z Władysławem Hańczą i Wacławem Kowalskim, którzy wcielili się w skórę seniorów skłóconych rodów, aż po Wielkiego Szu, z Janem Nowickim w roli tytułowej, należą do hitów frekwencyjnych polskiej kinematografii.
W latach 1976-1980 pełnił funkcję zastępcy kierownika artystycznego Zespołu Filmowego „Iluzjon”, a w 1988-1991 – zastępcy kierownika Zespołu Filmowego „Kadr”.
Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1983).
Jerzy Armata
Bibliografia
Książki:
Jackiewicz A., Moja filmoteka. Kino polskie, Warszawa 1983.
Lubelski T., Zarębski Konrad J., Historia kina polskiego, Warszawa 2006.
Artykuły:
Smoleń-Wasilewska E., Morderca w kasie pancernej czyli o filmie „Tylko umarły odpowie”, „Film” 1969, nr 14, s. 10-11.
Maniewski M., Malarz polskich charakterów, „Film” 1986, nr 49, s. 3-5.
Zalewski M., Hotel moich Snów, „Kino” 1983, nr 2, s. 9-11.
Wywiady:
Bielas K., Decyduję, co jest śmieszne, „Gazeta Wyborcza – Magazyn” 1998, nr 37, s. 18-20.
Cysewska M., Nieśpieszna komedia to… tragedia, „Film” 2000, nr 8, s. 94-95.
Dolińska E., Nie ma mocnych na Kargula, „Film” 1974, nr 2, s. 6-7.
Garbień K., O komedii „Sami swoi”, „Film” 1967, nr 42, s. 6-7.
Opoczyńska I., …Żeby widz mi nie wymyślał, „Film” 1984, nr 13, s. 3-5.
Spotkania i rozmówki: reż. Sylwester Chęciński, „Film” 1968, nr 28-29, s. 2.
