Akademia polskiego filmu

Scenarzysta, operator, reżyser filmów dokumentalnych, oświatowych oraz fabularnych. Często używał pseudonimu Stanisław Januszewski.

Urodził się w 1907 roku – zmarł 8 kwietnia 1959 roku. Absolwent Uniwersytetu Wileńskiego (1927). Od 1927 roku zajmował się – przede wszystkim – realizacją filmów dokumentalnych i oświatowych. Na początku lat trzydziestych przebywał w Brazylii, gdzie kręcił film poświęcony tamtejszej Polonii. Po powrocie związał się – jako współscenarzysta – z Józefem Lejtesem. Pracował przy scenariuszach jego czterech filmów, z których na szczególną uwagę zasługują ekranizacje dwóch niezwykle poczytnych powieści: Dziewczęta z Nowolipek (1937) Poli Gojawiczyńskiej oraz Granica (1938) Zofii Nałkowskiej. Oba utwory poświęcone są właściwie tym samym sprawom: konfrontacji marzeń z rzeczywistością. Pierwszy opowiada o losach kilku przyjaciółek z tej samej ulicy, drugi – dramaturgicznie bardziej skomplikowany – to historia uczuciowego trójkąta. Bohater Granicy, student dziennikarstwa Zenon Ziembiewicz, przeżywa gwałtowny, wakacyjny romans z Justyną, córką kucharki. Po powrocie z paryskich studiów robi błyskotliwą karierę; zostaje redaktorem naczelnym miejscowej gazety, później – prezydentem miasta. Żeni się, jednak nie z Justyną, a z „wyżej urodzoną" Elżbietą, nie przerywając dawnego romansu. Pewnego dnia upokorzona Justyna postanawia samodzielnie wymierzyć sprawiedliwość…

Po wojnie Urbanowicz był jednym z współtwórców Czołówki Filmowej Wojska Polskiego, współpracował także z łódzką Wytwórnią Filmów Oświatowych. W 1948 roku zadebiutował jako reżyser pełnometrażowego filmu fabularnego. W Stalowych sercach – zrealizowanych według własnego scenariusza (choć pod pseudonimem Stanisław Januszewski) – opowiadał o konspiracyjnej grupie organizującej podczas okupacji akty sabotażowe w śląskiej hucie opanowanej przez Niemców, a po wojnie broniącej jej przed zniszczeniem. Ma na swym koncie dwadzieścia filmów krótkometrażowych, m.in.: Budujemy Warszawę (1945), Odrą do Bałtyku (1946), Lokomotywa (1946), Halinka w hucie szkła (1950), Pogoda na jutro (1952), Zaćmienie słońca (1955), Bunt niemowląt (1955), Dzieje dwóch Łodzi (1957), oraz jeszcze jeden pełnometrażowy film fabularny – utrzymany w socrealistycznej poetyce dramat sensacyjny – Pościg (1953). 

Jerzy Armata