Anna Ciepielewska
Anna Ciepielewska, fot. Jerzy Troszczyński, źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/
Dzięki wrażliwości i perfekcyjnemu warsztatowi potrafiła znakomicie wcielać się w role kobiet po traumatycznych przejściach, czego dowodem kreacje w filmach Stanisława Różewicza, Jerzego Kawalerowicza, Andrzeja Munka i Janusza Nasfetera.
Urodziła się 7 stycznia 1936 roku w Ostrógu nad Horyniem – zmarła 20 maja 2006 roku w Warszawie. Jest absolwentką Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie (1956). W teatrze zadebiutowała zaraz po studniach, we wrześniu 1956 roku. Grała w teatrach: im. Stefana Żeromskiego w Kielcach i Radomiu (1956-1958), Dramatycznym w Poznaniu (1958-1959), Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach (1959-1963), a następnie związała się z teatrami warszawskimi: Klasycznym (1963-1965), Ateneum (1965-1975) oraz Nowym (1975-1991).
Na ekranie zadebiutowała w 1955 roku epizodem w Godzinach nadziei Jana Rybkowskiego. Pierwszą główną rolę – ocalałej więźniarki obozu koncentracyjnego – zagrała rok później w Trzech kobietach (1956) Stanisława Różewicza, subtelnym studium samotności kobiet okaleczonych przez wojnę, którym trudno odnaleźć się w nowej, pokojowej rzeczywistości. Kolejna kreacja – siostry Małgorzaty – w ekranizacji Iwaszkiewiczowskiej Matki Joanny od Aniołów (1960) Jerzego Kawalerowicza przyniosła jej nagrodę aktorską na festiwalu w Panamie (1966). W słynnym debiucie pełnometrażowym Romana Polańskiego – Nóż w wodzie (1961) dubbingowała występującą w głównej roli Joannę Umecką. Do jej największych osiągnięć aktorskich należy rola Marty – znów była więźniarka obozu koncentracyjnego – w niedokończonym arcydziele Andrzeja Munka Pasażerka (1963). Tę kreację dostrzegli jurorzy festiwalu w Los Alamos, honorując ją laurem najwyższym. Z bogatego dorobku filmowego i serialowego Anny Ciepielewskiej (ponad sześćdziesiąt ról) na szczególną uwagę zasługują także – pełne dramaturgicznych spięć i psychologicznej głębi – kreacje w rozgrywających się podczas II wojny światowej filmach Janusza Nasfetera: Długa noc (1967; premiera w 1989) oraz Weekend z dziewczyną (1968).
Jerzy Armata
Cytaty
-
Zbrodniarz nie istniał bez swej ofiary, toteż w Pasażerce (Andrzeja Munka) więźniarka Marta staje się drugim centrum obserwacji – dochodzenia do prawdy o człowieczeństwie (…) wbrew temu, czym miała być w mechanizmie państwa totalitarnego. (…) Ciepielewska w trudnej roli Marty, która uczestniczy w dramacie prawie wyłącznie samym swym istnieniem – postacią, gestem, mimiką, wyraziła cały głęboki tragizm kreowanej postaci i jej wewnętrzną walkę o zachowanie ludzkiej godności.
Ewelina Nurczyńska-Fidelska, Andrzej Munk, Kraków 1982 -
Pisząc o Weekendzie z dziewczyną (1968), na koniec zostawiłem Annę, kobietę-sierżanta. Gra ją Anna Ciepielewska, jedna z najlepszych naszych aktorek. Niedoceniona. Jak ona gra! Rola Anny, podobnie do poprzednich, jest „chuda”. Prawie żadnych wielkich scen, kulminacji. Za to cały film jest dramatyczną sytuacją od Anny jakoś zależną.(…) Rzadki to typ kobiety mocnej. Mocnej znów bez demonstracji. Siła jej polega na uporze i konsekwencji, na wykonywaniu obowiązku do końca. Przywodzi na pamięć dziewczyny z Kanału Wajdy. Albo Siemiona z pierwszej noweli Świadectwa urodzenia Różewicza, obozowego ciurę, bezskutecznie poszukującego dowództwa we wrześniu 1939. Nawet chwilami paradoksalnego Dzidziusia z Eroiki Munka. Choćby więc ze względu na postać Anny nie można przejść obok Weekendu obojętnie. Ciepielewska ma w sobie coś domowego, ciepłego, cywilnego. I ten wielki pistolet, który nosi w torbie jak sprawunek.
Aleksander Jackiewicz, Moja filmoteka. Kino polskie, Warszawa 1983
