Akademia polskiego filmu

Absolwent Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie (1937), debiutował na scenie i w filmie po II wojnie światowej. Urodzony 16 grudnia 1916 roku w Moskwie, zmarł 17 sierpnia 2002 roku w Warszawie. W małej roli wystąpił już w Zakazanych piosenkach Leonarda Buczkowskiego, potem też w Ostatnim etapie Wandy Jakubowskiej oraz Ulicy Granicznej Aleksandra Forda. W okresie socrealizmu pojawiał się w mniej znaczących drugoplanowych rolach (np. Sprawa do załatwienia Jana Rybkowskiego i Jana Fethke, Przygoda na Mariensztacie Leonarda Buczkowskiego, Autobus odjeżdża 6.20 Jana Rybkowskiego). Przełom nastąpił wraz z kreacją postaci Dzidziusia Górkiewicza w Scherzo alla polacca z Eroiki Andrzeja Munka.

Dzidziuś Górkiewicz był nie tylko emanacją groteskowego stylu Munka, ale też stylu dowcipu Dziewońskiego. Aktor znany był bowiem ze swej działalności kabaretowej: był twórcą i jednym
z głównych wykonawców kabaretu Dudek, działającego w Warszawie w latach 1964-1974, współpracował również z telewizyjnym Kabaretem Starszych Panów. Jego dowcip opierał się na naiwnym nierozumieniu rzeczywistości, a zatem na ironii kierowanej wprost do widzów. Uosobieniem takiej strategii stał się Dzidziuś, wplątany w wydarzenia wielkiej Historii. Jego zawodzący wysoki głos, wielkie zdziwione oczy podszyte są jednak cwaniackim sprytem.

Ostatnim filmem Dziewońskiego na dużym ekranie był Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza Kazimierza Kutza, który próbował rozliczać bohatera z życia cwaniaka.

Od początku lat sześćdziesiątych Dziewoński reżyserował spektakle Teatru Telewizji, w których często także grał. Właśnie telewizja dawała mu możliwość aktorskich eksperymentów. Jednak to komedia w różnych odsłonach (kabaret, film, sztuka teatralna) oraz różnych odmianach (farsa, komedia kryminalna, matrymonialna, a nawet mistyczna) stała się znakiem rozpoznawczym Dziewońskiego jako aktora i reżysera. Jednym z nielicznych, który zobaczył go – i obsadził – inaczej był Tadeusz Konwicki,  powierzając mu rolę dziadka Surkonta w adaptacji Miłoszowej Doliny Issy.

Artur Majer