Akademia polskiego filmu

Jej filmografia wydaje się skromna, zawiera właściwie wyłącznie role drugoplanowe i epizody. A przecież trudno sobie wyobrazić historię polskiego kina bez Ireny Kwiatkowskiej. Choćby z powodu jednej roli, w dodatku w serialu telewizyjnym, którego film kinowy był tylko pokłosiem – mowa oczywiście o Czterdziestolatku Jerzego Gruzy (1974-1977) i o jego sequelu (1993), a także filmie kinowym Motylem jestem, czyli romans czterdziestolatka, w którym nie mogło zabraknąć kobiety pracującej w jej wykonaniu. Ale to było tylko potwierdzenie jej popularności.

Od początku kariery obsadzano ją w rolach charakterystycznych, wymagających szczególnych predyspozycji: grała wścibskie sąsiadki, sprytne, energiczne swatki, ironiczne sanitariuszki. Równie dobrze sprawdzała się w rolach kostiumowych (Żołnierz królowej Madagaskaru, Klub kawalerów, Zacne grzechy), jak i współczesnych (Drugi człowiek, I ty zostaniesz Indianinem, Dzięcioł), swoje postaci traktując z dystansem, ironią, często idąc w stronę groteski, ale nigdy nie przekraczając granic karykatury. Ogromną popularność, którą przyniosły jej występy estradowe, wzmocniła rolą w serialowej Wojnie domowej Jerzego Gruzy (1965), gdzie z Kazimierzem Rudzkim zagrali rodziców Pawła, ludzi starej daty, zadziwionych zmianami obyczajowymi, które odbywają się na ich oczach.

Potem były role drugoplanowe w nostalgicznym Hallo Szpicbródka… Janusza Rzeszewskiego i Mieczysława Jahody i Latach dwudziestych… latach trzydziestych… Rzeszewskiego, a wreszcie – brawurowa ciotka Ochódzkiego w Rozmowach kontrolowanych Sylwestra Chęcińskiego. W międzyczasie matka Kasi w kolejnym serialu – Zmiennikach Stanisława Barei (1986). Po raz ostatni pojawiła się na dużym ekranie właściwie w roli samej siebie – pensjonariuszki Domu Aktora w Skolimowie – w Jeszcze nie wieczór Jacka Bławuta. Wystąpiła też w filmie dokumentalnym Co to jest Dudek Jerzego Ziarnika (1967), a Elżbieta Protakiewicz poświęciła jej obszerny reportaż Kobieta pracująca w 95. rocznicę urodzin (2006).

Obdarzona niebywałą vis comica, niespożytą energią i pracowitością, była filarem teatrów komediowych i kabaretów warszawskich (Siedem Kotów, Szpak, Dudek), a także radiowych (Podwieczorek przy mikrofonie) i telewizyjnych programów rozrywkowych, ze słynnym Kabaretem Starszych Panów na czele. Zagrała w ponad trzydziestu spektaklach Teatru Telewizji i Teatru Sensacji. Za działalność teatralną i estradową wielokrotnie nagradzana i odznaczana (m.in. Złota Kaczka w plebiscycie 100-lecia Polskiego Kina w kategorii aktorka komediowa stulecia). Ważną częścią jej twórczości były role w spektaklach i audycjach dla dzieci oraz dubbing w filmach animowanych (m.in. Pchła Szachrajka, Proszę słonia, Tajemnica szyfru Marabuta, O Zagabku, który złowił księżyc). W ankiecie tygodnika „Polityka” na najważniejszych aktorów polskich XX wieku zajęła piąte miejsce.

Urodzona 17 września 1912 roku w Warszawie, była absolwentką przedwojennego PIST-u (1935). Od roku 1935 występowała w teatrach Warszawy, Poznania, Katowic i Krakowa, po wojnie związała się ze scenami warszawskimi. Zmarła 3 marca 2011 roku w Skolimowie pod Warszawą.

Magda Sendecka