Akademia polskiego filmu

„Tak się porobiło, że jeśli reżyserzy mają do obsadzenia rolę pogmatwanego, trochę złego faceta, to przychodzi im na myśl Baka” – powiedział aktor w wywiadzie dla tygodnika „Antena” po premierze filmu Amok w 1999 roku. Siedem lat później, na łamach „Rzeczpospolitej”, dodał: „Kiedy ktoś proponuje mi rolę złego faceta, wiem, że to, co w nim ohydne, przyjdzie dość łatwo. Cała sztuka polega na znalezieniu jasnych stron. Zagrać ikonę zła to żadne wyzwanie”.

Urodził się 15 grudnia 1963 roku w Ostrowcu Świętokrzyskim. Jest absolwentem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu (1989). Zadebiutował w 1987 roku w Teatrze Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze; od 1988 roku jest aktorem Teatru Wybrzeże w Gdańsku. Laureat wielu laurów teatralnych, m.in. Pegaza za rolę w Godzinie kota Pera Olova Enquista w reżyserii Krzysztofa Babickiego (1994), nagrody za kreację tytułową w Hamlecie, księciu Danii Williama Szekspira w reżyserii Krzysztofa Nazara na Festiwalu Szekspirowskim w Gdańsku (1997), Nagrody im. Leona Schillera za rok 1997 (1998).

Popularność oraz uznanie, czego dowodem choćby Nagroda Artystyczna Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki, przyniosła mu już pierwsza rola filmowa – Jacka Łazara, dwudziestoletniego chłopaka, który zabija taksówkarza, za co zostaje wykonana na nim kara śmierci – w Krótkim filmie o zabijaniu (1987) Krzysztofa Kieślowskiego, będącym kinową wersją piątej części telewizyjnego cyklu „Dekalog”. Dwa lata później zagrał główną rolę w debiutanckim filmie Jacka Skalskiego – Chce mi się wyć (1989), w którym wcielił się w chłopaka, który beznadzieję polskiej rzeczywistości czasu stanu wojennego stara się przezwyciężyć ostrym związkiem erotycznym ze starszą od siebie kobietą. Interesującą kreację stworzył w inspirowanym prozą Stanisława Czycza – rozgrywającym się w małomiasteczkowej rzeczywistości początku lat sześćdziesiątych – filmie Andrzeja Barańskiego Nad rzeką, której nie ma (1991), pełnej poezji i nostalgii subtelnej opowieści o przyjaźni, marzeniach, uczuciach i rozczarowaniach. Przyjaźni, grupowej solidarności, odpowiedzialności za własne czyny poświęcone są pełne dramatycznych spięć  Gnoje (1995) Jerzego Zalewskiego, swobodna adaptacja Białego kruka Andrzeja Stasiuka, gdzie zagrał jednego z czterech tytułowych bohaterów. Często wcielał się w mężczyzn niepogodzonych z otaczającą rzeczywistością, stojących na bakier z prawem, niemogących znaleźć swego miejsca w życiu, czego przykładem role w Mieście prywatnym (1994) Jacka Skalskiego, Reichu (2001) Władysława Pasikowskiego czy Amoku (1998) Natalii Korynckiej-Gruz. Jedną z najlepszych kreacji – małomiasteczkowego policjanta kolaborującego z okupantem – stworzył w filmie Andrzeja Wajdy Wyrok na Franciszka Kłosa (2000), telewizyjnej ekranizacji głośnej powieści Stanisława Rembeka. Zagrał także w Pierścionku z orłem w koronie (1992) oraz Wałęsie. Człowieku z nadziei (2013) tegoż reżysera. W swym dorobku ma również kilka ról w filmach niemieckich i węgierskich.   

Jerzy Armata