Akademia polskiego filmu

Role w Piątce z ulicy Barskiej (1953) Aleksandra Forda, Pokoleniu (1954) i Kanale (1956) Andrzeja Wajdy oraz w Pożegnaniach (1958) Wojciecha Jerzego Hasa spowodowały, że stał się pierwszą gwiazdą polskiego kina powojennego, kilka lat przed Zbigniewem Cybulskim. Zresztą Wajda chciał go obsadzić w roli Maćka Chełmickiego, do Cybulskiego przekonał go  Janusz Morgenstern, II reżyser Popiołu i diamentu (1958).

Urodził się 25 kwietnia 1926 roku w Warszawie – zmarł 31 października 1997 roku w Warszawie. Właściwie: Tadeusz Musiał. Karierę aktorską zaczynał w 1944 roku w teatrze frontowym. Absolwent stołecznej Szkoły Dramatycznej Janusza Strachockiego (1947). Rok później zdał aktorski egzamin eksternistyczny w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. Po wojnie grał w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie (1947-1948) oraz teatrach stołecznych: Rozmaitości (1948-1949, 1957-1958), Nowej Warszawy (1949-1957), Powszechnym (1959-1968) i Narodowym (1969-1983).

Po raz pierwszy pojawił się na ekranie w Załodze (1951) Jana Fethkego. Dwa lata później Aleksander Ford powierzył mu jedną z głównych ról – Kazka Spokornego – w Piątce z ulicy Barskiej (1953), ekranizacji znanej powieści Kazimierza Koźniewskiego. Przyniosła mu ona dużą popularność (i nagrodę państwową), którą ugruntował rolami – Jasia Krone w Pokoleniu (1954) oraz podchorążego „Koraba” w Kanale (1956) Andrzeja Wajdy. Zagrał główną rolę – kuriera tatrzańskiego – w Con bravura, trzeciej części Eroiki (1957), która ostatecznie nie znalazła się w finalnej wersji filmu Andrzeja Munka. Świetną kreację – młodego, zbuntowanego wobec mieszczańskiej rodziny mężczyzny, który opuszcza dom i zamieszkuje w hoteliku z przypadkowo poznaną dziewczyną – stworzył w pełnych poezji i nostalgii Pożegnaniach (1958) Wojciecha Jerzego Hasa, osnutych na mikropowieści Stanisława Dygata. Godne zapamiętania są jego role w: Znakach na drodze (1969) Andrzeja Jerzego Piotrowskiego, W obronie własnej (1981) Zbigniewa Kamińskiego, a nade wszystko w Krajobrazie po bitwie (1970) Andrzeja Wajdy, inspirowanego prozą i losem Tadeusza Borowskiego.

Często występował w serialach i słuchowiskach, tworząc wiele niezapomnianych kreacji, jak doktora Sergiusza Kazanowicza w telewizyjnym Domu (1980-1996) Jana Łomnickiego czy Stacha w radiowych Matysiakach (od 1959). W 2007 roku ukazała się książka Piotra Śmiałowskiego Tadeusz Janczar – zawód aktor.

Jerzy Armata