Akademia polskiego filmu

Popularność przyniosły mu – przede wszystkim – występy w Kabarecie Starszych Panów. Addio pomidory! Addio ulubione, Wesołe jest życie staruszka czy – wykonywane wspólnie z Mieczysławem Czechowiczem – Tanie dranie to jedne z największych rodzimych evergreenów. Filmową kontynuacją kabaretu Jerzego Wasowskiego i Jeremiego Przybory był Upał (1964) Kazimierza Kutza, w którym wcielił się w postać ambasadora.

Urodził się 3 czerwca 1922 roku w Warszawie. Absolwent Szkoły Dramatycznej Karola Borowskiego w Lublinie (1946). Grał w teatrach lubelskich: Domu Żołnierza (1946), Miejskim (1946-1947), im. Juliusza Osterwy (1948-1951) oraz warszawskich: Klasycznym (1947-1948), Młodej Warszawy (1951-1956), Komedia (1956-1957), Współczesnym (1958-1970, od 1971), Polskim (1970-1971), występował w licznych kabaretach, m.in.: Wagabunda, Szpak, Dudek i – oczywiście – telewizyjnym Kabarecie Starszych Panów. Jeden z najlepszych aktorów komediowych polskiego teatru i filmu.

Choć na ekranie pojawił się po raz pierwszy w roli nie komediowej, a socrealistyczno-dramatycznej, jako junak w Pierwszym starcie (1950) Leonarda Buczkowskiego. Dużą popularność przyniosła mu postać Anastazego Kowalskiego, omyłkowo wziętego za kontrolera Państwowej Inspekcji Handlowej, w którą wcielił się w noweli Alkoholomierz, wchodzącej w skład Gangsterów i filantropów (1962) Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego. Na uwagę zasługują nie zawsze wielkie, ale jakże po mistrzowsku zagrane role: Malinowskiego, hodowcy rybek, w Żonie dla Australijczyka (1963) Stanisława Barei, urzędnika, który morduje bogatą ciotkę dla jej samochodu i trafia po śmierci do sądu „szczegółowego”, w fantazji komediowej Stanisława Różewicza Piekło i niebo (1966), profesora Milczarka w Hydrozagadce (1970) Andrzeja Kondratiuka, pełnej purnonsensu i surrealistycznego humoru opowieści o naszym swojskim Supermanie, który właśnie pomaga w niezwykle ważnej misji naukowcowi, dyrektora teatru Ryszarda Kulki-Lalewicza w Halo Szpicbródka, czyli ostatni występ króla kasiarzy (1978) Janusza Rzeszewskiego i Mieczysława Jahody oraz Jego Ekscelencji w Seksmisji (1983) Juliusza Machulskiego.

W swym ostatnim filmie Skutki noszenia kapelusza w maju (1993) Krystyny Krupskiej-Wysockiej zagrał główną rolę – byłego profesora, wiodącego samotne, smutne życie, które rozświetla przypadkowe spotkanie córki swego przyjaciela. Kreacja przyniosła mu Marcinka, nagrodę jury dziecięcego na 13. Krajowym Festiwalu Filmów dla Dzieci w Poznaniu (1994).    

Jerzy Armata