Akademia polskiego filmu

„Wojtek Siemion jest aktorem przez całą okrągłą dobę. Wojtek jest zawsze aktorem. Wojtek Siemion lubi recytować wiersze w każdej wolnej chwili. Lubi recytować dla kolegów, dla przechodniów, nawet dla dzieci” – pisał o aktorze Tadeusz Konwicki w Kalendarzu i klepsydrze.

Urodził się 30 lipca 1928 roku w Krzczonowie koło Lublina – zmarł 24 kwietnia 2010 roku w Warszawie. Absolwent Wydziału Aktorskiego stołecznej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (1951). W teatrze zadebiutował w 1946 roku; jako uczeń statystował w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu. Grał w Teatrze Polskim w Szczecinie (1950-1951) oraz teatrach warszawskich: Ateneum (1951-1955), Młodej Warszawy (1955-1957), Komedii (1957-1962, 1966-68), Narodowym (1962-1963, 1964-1965, 1972-1983), Powszechnym (1963-1964) i Ludowym (1970-1972), a także w Polskim we Wrocławiu (1968-1969). Był założycielem, dyrektorem i reżyserem Teatru Stara Prochownia (od 1972).

Na ekranie po raz pierwszy pojawił się w 1951 roku – jako uczeń szkoły morskiej – w Załodze Jana Fethke.  Pierwszą większą rolę – porucznika Marianka – zagrał w Ostinato – lugubre, drugiej noweli Eroiki (1957) Andrzeja Munka. Można go było także dostrzec we wcześniejszym filmie tego reżysera, w Błękitnym krzyżu (1955) wcielił się w majora radzieckiego, zaś w późniejszym Zezowatym szczęściu (1960) znakomicie zagrał personalnego Józefa Kacperskiego. To mała, drugoplanowa rola, ale pozostająca w pamięci widza. Podobnie jak rola taboryty, zagubionego po wrześniowej klęsce, błąkającego się po rozbiciu swego oddziału po bezdrożach z nikomu niepotrzebną kancelarią w pierwszej noweli Świadectwa urodzenia (1961) Stanisława Różewicza.

Siemiona często obsadzano w rolach wojskowych, ale raczej tych niższych stopniem. Ma w swym dorobku bardzo interesującą rolę kaprala Naróga, w którego wcielił się w czterech filmach Jerzego Passendorfera: Skąpani w ogniu (1963), Kierunek Berlin (1968), Ostatnie dni (1969) i Zwycięstwo (1974). Wcześniej w Zamachu (1958) tegoż reżysera zagrał młodego akowca „Rysia”, a w Barwach walki (1964), także Passendorfera – młodego alowca „Eleganta”. W swej ostatniej filmowej roli w filmie Michała Rogalskiego zatytułowanym – nomen omen – Ostatnia akcja (2009) znów był członkiem Armii Ludowej, tym razem o ksywie „Władek”.

W ogóle mundur lubił Siemiona: w Giuseppe w Warszawie (1964) Stanisława Lenartowicza pojawił się jako pijany żołnierz niemiecki, w Sposobie bycia (1965) Jana Rybkowskiego jako listonosz, w Poradniku matrymonialnym (1967) Włodzimierza Haupego jako milicjant, w Promie (1970) Jerzego Afanasjewa jako funkcjonariusz milicji wodnej, a w Kłopotliwym gościu (1971) Jerzego Ziarnika jako strażak. Często grywał również role „cywilne” – profesorów, dyrektorów, naczelników, a pod koniec kariery emerytów. I właśnie wśród tych jego „cywilnych” ról upatrywałbym jego najlepszych kreacji: Artysty w Salcie (1965) Tadeusza Konwickiego, Wilczka w Ziemi obiecanej (1974) Andrzeja Wajdy oraz Gozdka w Odjeździe (1991) Magdaleny i Piotra Łazarkiewiczów.

W 1985 roku Krzysztof Pomes zrealizował dokument Spotkanie z Wojciechem Siemionem, a dwadzieścia jeden lat później Leszek Staroń – Portret ze świątkiem w tle (2006). Bo Siemion to nie tylko wybitny aktor, reżyser, scenarzysta, ale także znawca i kolekcjoner sztuki – twórca Wiejskiej Galerii Sztuki we wsi Petrykozy oraz wielbiciel poezji i jej usilny propagator. „Siemion dał pierwszą autentyczną interpretację poezji plebejskiej, autentyczną, bo nie realistyczną. Tak jak nie jest realistyczna ta poezja, choć zbudowana z najbardziej realistycznych elementów pierwszych. Tak samo nie realistyczna jest gestykulacja, mimika, a wszystko bezbłędne, nieomylne, genialne” – pisała Maria Dąbrowska w tomie czwartym swych Dzienników powojennych 1960-1965.

Jerzy Armata