Akademia polskiego filmu

Jeden z najsłynniejszych polskich dyrygentów, także znakomity kompozytor i pianista. Autor utworów orkiestrowych, kameralnych, wokalnych, również muzyki radiowej i filmowej.

Urodził się 14 lipca 1926 roku we Włocławku. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Łodzi w klasie dyrygentury i kompozycji (1947). Jako dyrygent zadebiutował w 1946 roku. W latach 1946-1949 był dyrygentem Filharmonii Poznańskiej. W 1949 roku związał się z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach (w latach 1953-1967 był jej dyrygentem i dyrektorem). W latach 1968-1973 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru Wielkiego w Warszawie. Blisko współpracował z wieloma orkiestrami zagranicznymi, m.in. z Amsterdamu, Berlina, Bonn, Drezna, Kopenhagi, Leningradu, Tokio. Laureat wielu prestiżowych nagród festiwalowych, m.in. w Bergen, Edynburgu, Montreux, Osace, Pradze, Wiedniu, a także na Warszawskiej Jesieni. W latach 2005-2008 był dyrektorem artystycznym i dyrygentem Filharmonii Krakowskiej.

„Obdarzony talentem kreacyjnym, nadaje wykonywanym dziełom piętno swej osobowości, nie wykraczając jednak poza intencje kompozytora, lecz raczej je uwydatniając. W interpretacji Krenza wirtuozowska precyzja wykonania i przemyślenie szczegółów konstrukcji utworu idą w parze ze zmysłem muzycznej dramaturgii, podkreśleniem jakości emocjonalnych dzieła oraz znakomitym wyczuciem stylów” – pisze o nim Zofia Helman na łamach „Encyklopedii muzycznej PWM”.

Jako kompozytor zadebiutował w 1943 roku, wykonując „I kwartet smyczkowy” podczas konspiracyjnego koncertu w okupowanej Warszawie. W twórczości kompozytorskiej przeszkadzała mu nieco błyskotliwa kariera dyrygencka. W końcu – jak stwierdza Małgorzata Kosińska (Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich) na łamach portalu culture.pl – „postąpił jak... Gustav Mahler: podzielił rok na dwie części i przez siedem miesięcy postanowił dyrygować, pięć zaś poświęcać na komponowanie”.

Jako kompozytor muzyki filmowej zadebiutował w dokumencie Andrzeja Munka Kolejarskie słowo (1953). Jest także autorem muzyki do kolejnych filmów Munka, zarówno dokumentalnych, jak i fabularnych: Gwiazdy muszą płonąć (1954; współreżyseria: Witold Lesiewicz), Niedzielny poranek (1955), Błękitny krzyż (1955), Eroica (1957) i Zezowate szczęście (1960). Znakomitą muzykę stworzył do Kanału (1956) Andrzeja Wajdy, gdzie na okarynie gra… Adam Pawlikowski, który w tym filmie wcielił się w epizodyczną rolę żołnierza niemieckiego. Skomponował ponadto muzykę do etiudy szkolnej Marii Kwiatkowskiej Wspomnienie o poecie (1958), poświęconej Konstantemu Ildefonsowi Gałczyńskiemu, oraz do dokumentu Tadeusza Worontkiewicza Patrol (1965). Jest bohaterem dwóch filmów dokumentalnych: Jan Krenz (1997) Piotra Mikuckiego i Mój dom: muzyka (2011) Janusza Andermana.

Jerzy Armata