Akademia polskiego filmu

Dzień świra, ujęty w programie Akademii Polskiego Filmu, to trzeci – po Życiu wewnętrznym (1986) i Porno (1989) – film fabularny Marka Koterskiego ze zdjęciami Jacka Bławuta.

W tych współczesnych komediodramatach Koterski znalazł w Bławucie – reżyserze i operatorze wielu filmów dokumentalnych – autora zdjęć potrafiącego uchwycić obiektywem realia, a przy tym niepozbawionego wybitnych zdolności kreacyjnych, pomocnych we współtworzeniu na ekranie właściwej tym filmom groteskowo-surrealistycznej tkanki rzeczywistości.

Jacek Bławut urodził się 3 listopada 1950 roku w Zagórzu Śląskim. Z filmem zetknął się już w najmłodszych latach, będąc aktorem dziecięcym. Debiutował przed kamerą w krótkometrażowym Białym rycerzu Stanisława Lotha i Janusza Kubika (1958), po czym wystąpił m.in. w Świadectwie urodzenia (1961) i Echu (1964) Stanisława Różewicza.

Pod wpływem Lotha, autora zdjęć do dwóch innych filmów, w których zagrał – Marysi i krasnoludków Jerzego Szeskiego i Konrada Paradowskiego (1960) oraz Agnieszki 46 Sylwestra Chęcińskiego (1964) – podjął studia (zaoczne) na Wydziale Operatorskim i Realizacji Telewizyjnej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, które ukończył w 1982 roku.

Począwszy od roku 1977, Bławut był operatorem filmów dokumentalnych, m.in. Koterskiego i Kazimierza Muchy, po czym zaczął je również realizować i pisać do nich scenariusze.

Tu jego debiutem był Widok (1984). Dwa lata później Jacek Bławut zadebiutował jako autor zdjęć do pełnometrażowych filmów fabularnych wspomnianym Życiem wewnętrznym Koterskiego.

Poza wymienionymi już filmami tego reżysera zrobił zdjęcia do: Łuku Erosa Jerzego Domaradzkiego (1987), telewizyjnego Dekalogu, Dziesięć Krzysztofa Kieślowskiego (1988), średniometrażowej Kratki Pawła Łozińskiego (1996), Łóżka Wierszynina Andrzeja Domalika (1997) oraz do serialu telewizyjnego Feliksa Falka Twarze i maski (2000), a także spektaklu Teatru Telewizji Oskar w reżyserii Marka Piwowskiego (2005). Zwłaszcza Łuk Erosa i Łóżko Wierszynina dowodzą, że Bławut nie zasklepia się w poetyce dokumentalnej. Są to bowiem filmy kostiumowe, przynależne (nie tylko z tego względu) do kina kreacyjnego.

Dorobek Jacka Bławuta jako dokumentalisty obejmuje ponad pięćdziesiąt tytułów. Największy rozgłos zdobył pełnometrażowy film Nienormalni (1990; reżyseria, scenariusz, producent) – głęboko humanitarna, fabularyzowana opowieść o dzieciach specjalnej troski, zrealizowana z ich aktorskim udziałem.

Inne głośne dokumenty Bławuta to m.in.: Cyrk Skalskiego (1986; reżyseria, scenariusz, zdjęcia), Byłem generałem Wehrmachtu (1988; scenariusz, reżyseria), Olimpiada specjalna (1996; reżyseria, zdjęcia), Born Dead (2004; scenariusz, reżyseria, zdjęcia, producent), Szczur w koronie (2005; scenariusz, reżyseria, zdjęcia, montaż, producent), Wojownik (2007; scenariusz, reżyseria, zdjęcia, montaż, producent wykonawczy), Wirtualna wojna (2012; scenariusz, reżyseria, zdjęcia, montaż, producent).

Za swoją twórczość dokumentalną Jacek Bławut zdobył blisko sześćdziesiąt nagród w kraju (w tym Orła – Polską Nagrodę Filmową w 2013 roku w kategorii „Najlepszy film dokumentalny″ za Wirtualną wojnę) i za granicą.

Ponad dziesięć nagród i wyróżnień (wśród nich Srebrne Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w 2008 roku) przyniósł Bławutowi jego pierwszy pełnometrażowy film fabularny Jeszcze nie wieczór (2008),   zrealizowany, notabene przy użyciu technik paradokumentalnych, w Domu Aktora Weterana w Skolimowie.

Jacek Bławut jest ponadto laureatem tak prestiżowych trofeów, jak Nagroda im. Stanisława Wyspiańskiego za osiągnięcia w dziedzinie sztuki operatorskiej (1988), Nagroda Ministra Kultury i Sztuki Laterna Magica za działalność na polu kultury, Paszport „Polityki” w kategorii „Film″ (1994) czy Nagroda Wielkiego FeFe przyznana na festiwalu filmowym FeFe Felliniada w Warszawie (2006).

Jacek Bławut wykłada w PWSFTviT w Łodzi, Mistrzowskiej Szkole Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy w Warszawie, Camerimage Film School w Toruniu oraz w szkołach filmowych w Berlinie i Hanowerze. Od 2003 roku jest członkiem Europejskiej Akademii Filmowej.

W latach 2008-2011 zasiadał w Radzie Polskiego Instytutu sztuki Filmowej. Od roku 2011 jest zastępcą członka Zarządu Głównego Stowarzyszenia Filmowców Polskich.

W latach 1992-1994 był współwydawcą „Filmu na Świecie″, kwartalnika Polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych.

Andrzej Bukowiecki