Akademia polskiego filmu

W autorze zdjęć filmowych Piotrze Lenarze wybitny reżyser Jan Jakub Kolski, który sam z wykształcenia jest operatorem, znalazł idealnego współtwórcę warstwy wizualnej swoich najważniejszych filmów, porównywanych z iberoamerykańskim realizmem magicznym. Spośród nich na bezdyskusyjnie czołowe miejsce wysunął się Jańcio Wodnik (1993), ujęty w programie Akademii Polskiego Filmu. Pozostałe to: Pograbek (1992, TV), Magneto (1993, TV), Cudowne miejsce (1994), Grający z talerza (Polska/Francja, 1995). Wszystkie zostały nakręcone na taśmie barwnej. Kolski i Lenar stworzyli zatem jeden z najbardziej wyrazistych estetycznie duetów reżysersko-operatorskich w kinie polskim.

„Punktem wyjścia filmów Jana Jakuba Kolskiego – pisał Wacław Świeżyński – jest ludowa wyobraźnia; na jej fundamencie reżyser buduje własne wizje. Te tragigroteski, jak je sam nazywa, osadzone w wiejskim pejzażu, nie mają nic wspólnego ani z dawnym naturalistycznym «filmem wiejskim», ani z eksploatacją wiejskiego folkloru; odnajdywano w nich raczej podobieństwo do dzieł latynoskiego realizmu magicznego. Wieś jest w nich metaforą świata, z jego biologią i mistyką, z cnotą, ale i grzechem (…)".

W omówieniu Jańcia Wodnika – ballady o wiejskim uzdrowicielu – Tadeusz Sobolewski podzielił się następującymi spostrzeżeniami: „Ten film dzieje się na wielkiej scenie świata, otwartej po horyzont, jakby przy rozsuniętych kulisach. W centrum groźnego i kuszącego świata stoi chałupa Jańcia i Weronki [żony Jańcia, przyp. A.B.], a w niej stół, zapraszający, żeby usiąść, okno z pelargoniami, święty obrazek (…). W filmie Kolskiego roi się od dziwnych zdarzeń, które ukazane są tak, jakby były czymś naturalnym (…)″.

Przytoczone wyżej głosy krytyków filmowych dają wyobrażenie strony plastycznej magicznych filmów Kolskiego, kształtowanej przy wydatnym udziale Piotra Lenara.

W mniejszym stopniu należy do nich komediowa Szabla od Komendanta (1995), jakkolwiek i do tego filmu zdjęcia zrobił Lenar. Właśnie w połowie lat 90. XX w. artysta wyjechał do Niemiec. Od tamtej pory przez blisko dwadzieścia lat pracował na przemian w Niemczech i w Polsce, a także w Stanach Zjednoczonych. Odnowienie współpracy z Janem Jakubem Kolskim nastąpiło w filmie Serce serduszko (2014).

Piotr Lenar urodził się 13 marca 1958 roku w Krakowie. Studia rozpoczynał na wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, ale ukończył je na Wydziale Operatorskim i Realizacji Telewizyjnej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (w 1987 roku).  Na jego dorobek operatorski składają się zarówno kinowe filmy fabularne, jak i filmy dokumentalne oraz seriale telewizyjne. Jako autor zdjęć do kinowych filmów fabularnych zadebiutował kameralnym dramatem psychologicznym Wandy Różyckiej-Zborowskiej Jemioła (1988). Potem, oprócz wymienionych filmów Jana Jakuba Kolskiego oraz Miliona dolarów Janusza Kondratiuka (2009), pojawiły się filmy oraz seriale zrealizowane w Niemczech, we współpracy z takimi reżyserami, jak: Urs Odermatt, Thomas Jahn, Dieter Wedel czy Lenhard Fritz Krawinkel. W Stanach Zjednoczonych Piotr Lenar pracował głównie z Michaelem F. Huse’em.

W Polsce był operatorem wszystkich lub wybranych odcinków m.in. następujących seriali telewizyjnych: Kryminalni (2004-2008), W11 – Wydział śledczy (2004-2013), Magda M. (2005-2007), Pitbull (2005-2008), Detektywi (2005-2012) i Dzieciaki (2013).

Wśród polskich filmów dokumentalnych ze zdjęciami Piotra Lenara są następujące: Policzyć bocianie gniazda, Niedźwiedź z nadajnikiem, Dwaj ludzie z lasu (wszystkie z 1988 roku, w reżyserii Macieja Łukowskiego, produkcji Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi i Telewizji Polskiej), Idź Grzegorza Królikiewicza (1989, współautor zdjęć: Jan Jakub Kolski) oraz Cały ten zgiełk (2000, także scenariusz i reżyseria).

W 2010 roku Piotr Lenar założył w Krakowie prywatną Akademię Multi Art (AMA).

Andrzej Bukowiecki