Akademia polskiego filmu

Z dostępnych źródeł wynika, że obecny w programie Akademii Polskiego Filmu Rysopis Jerzego Skolimowskiego (1964) jest jedynym filmem fabularnym w dorobku autora zdjęć Witolda Mickiewicza. Jest to zarazem film dyplomowy tego operatora, urodzonego 14 lipca 1934 roku w Warszawie, który studia na Wydziale Operatorskim Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi (uczelnia była producentem Rysopisu) ukończył w roku 1957, ale dyplom uzyskał, dzięki Rysopisowi, siedem lat później.

Ten głośny debiut reżyserski Skolimowskiego przyniósł Mickiewiczowi nagrodę za zdjęcia na zorganizowanym w Warszawie w 1964 roku Festiwalu Filmów Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej.

Rysopis, zmontowany z etiud, które Skolimowski zrealizował w trakcie studiów w Szkole, został okrzyknięty przez krytykę rewolucją w estetyce kina polskiego. Nowatorstwo warstwy wizualnej jest zasługą przede wszystkim reżysera, co nie umniejsza roli autora zdjęć jako współtwórcy odkrywczych rozwiązań, który ponadto potrafił je urzeczywistnić.

Trwający godzinę i jedenaście minut Rysopis – relacja z kilku godzin, które głównemu, młodemu bohaterowi Andrzejowi Leszczycowi (w tej roli sam Jerzy Skolimowski) pozostały w cywilu, przed odbyciem służby wojskowej – składa się tylko z dwudziestu dziewięciu, przeważnie długich, ujęć. Brudną fakturą obrazu przypomina miejscami film dokumentalny oraz niektóre filmy spod znaku czy to francuskiej, czy czechosłowackiej Nowej Fali.

W niektórych ujęciach Rysopisu, zwłaszcza tych nakręconych z ręki, zwraca uwagę reporterska dynamika kamery, połączona czasem z subiektywizacją jej punktu widzenia: kiedy Leszczyc zbiega kilka pięter ze schodów, obiektyw „patrzy″ jakby jego oczyma.

Zdarzają się też oryginalne, zaskakujące kompozycje kadru: w scenie w zakładzie gastronomicznym widzimy przez moment odbicia twarzy rozmówców w szybie na stoliku.

Jeśli coś łączy stronę obrazową filmu Skolimowskiego z tradycją, której Rysopis w zasadzie się przeciwstawiał, Polskiej Szkoły Filmowej, to ujęcia zrealizowane kamerą skierowaną w górę, w których przestrzeń nad postaciami zamyka sufit – jak w noweli obozowej Eroiki Andrzeja Munka (1957) oraz w Popiele i diamencie Andrzeja Wajdy (1958).

Po Rysopisie dalsza kariera zawodowa Witolda Mickiewicza związana była głównie z robieniem zdjęć do blisko trzydziestu dokumentów, powstałych w latach 1965-1988 w Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi lub Telewizji Polskiej.

Andrzej Bukowiecki