Andrzej Kondratiuk
Andrzej Kondratiuk, fot. Jerzy Troszczyński, źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/
Reżyser filmowy, scenarzysta, operator, scenograf, montażysta, kompozytor, aktor, producent. Urodził się 20 lipca 1936 roku w Pińsku (obecnie Białoruś). Absolwent Wydziału Operatorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi (1963). W latach 1962-1963 studiował także na Wydziale Reżyserii tej uczelni. Starszy brat reżysera Janusza Kondratiuka, mąż Igi Cembrzyńskiej, znanej aktorki, pieśniarki, scenarzystki, reżyserki i producentki.
Jako reżyser debiutował krótkimi filmami fabularnymi, opowiedzianymi w poetyce groteski, nakręconymi w łódzkim Studiu Małych Form Filmowych „Se-Ma-For”: Nad wielką wodą (1962) z udziałem Bogumiła Kobieli, Niezawodny sposób (1963), Balon (1967), a także krótkimi animacjami: Kolorowe kłamstwa (1966) i Fluidy (1967). W podobnym tonie utrzymane są jego pierwsze realizacje telewizyjne: Kobiela na plaży (1963), Monolog trębacza (1965), Chciałbym się ogolić (1966) oraz Klub profesora Tutki (1966) – adaptacja znanego cyklu opowiadań Jerzego Szaniawskiego – czy wręcz kultowa Hydrozagadka (1970), skrząca się purnonsensowym humorem surrealistyczna opowiastka z Józefem Nowakiem w roli naszego swojskiego Supermana. W 1970 roku zadebiutował pełnometrażowym filmem fabularnym dla kin Dziura w ziemi (Nagroda Specjalna w Karlowych Warach), współczesną opowieścią rozgrywającą się w środowisku geologów poszukujących na południu Polski ropy naftowej, a następnie zrealizował skrajnie odmienną stylistycznie, utrzymaną w konwencji przypowieści o przyjaźni, miłości i zdradzie historię trójcy odpustowych hochsztaplerów – Skorpion, panna i łucznik (1972). Wielką popularność przyniosły mu dwie komedie – Wniebowzięci (1973) i Jak to się robi (1973), dzięki obsadzeniu w głównych rolach Jana Himilsbacha i Zdzisława Maklakiewicza, a także niekonwencjonalnemu poczuciu humoru. Świetną formę potwierdził kolejnymi filmami telewizyjnymi, pełnymi dowcipnych scen, ale i poezji oraz poważnych refleksji życiowych: Gwiezdny pył (1982; nagroda w Gdańsku), Big Bang (1986; Złoty Ekran, Syrenka Warszawska), Mleczna Droga (1990).
Czterema porami roku (1994; nagrody w Locarno i Gdyni), filozoficzną impresją o upływie czasu i sensie życia, zapoczątkował w swojej twórczości kino niezwykle osobiste, realizowane – razem z żoną Igą Cembrzyńską – w Gzowie, ich wiejskiej posiadłości, które kontynuował w kolejnych filmach: Wrzeciono czasu (1995; nagrody w Gdyni i Moskwie, Złota Taśma) i Słoneczny zegar (1997), przepięknych opowieściach o miłości i przemijaniu, pełnych poezji i zabarwionego sarkazmem humoru. W tych historiach starzejącego się filmowca wątki autobiograficzne przeplatają się z fikcyjnymi. „Wszystko, co ludzkie, jest mi coraz bardziej obce" – wyznaje ich bohater. Pozostaje kino, jedyna prawdziwa miłość, które w odróżnieniu od życia uwielbia happy end. Życiowe rozważania kontynuuował w dokumentalnym Pamiętniku Andrzeja Kondratiuka (2006).
Jerzy Armata
Bibliografia
Książki:
Adamczak M., Globalne Hollywood, filmowa Europa i polskie kino po 1989 roku, Gdańsk 2010.
Hendrykowski M., Debiuty polskiego kina, Konin 1998.
Jackiewicz A., Moja filmoteka. Kino polskie, Warszawa 1983.
Klejsa K., Nurczyńska-Fidelska E., Kino polskie: reinterpretacje. Historia – ideologia – polityka, Kraków 2008.
Nowakowski J., Filmowa twórczość Andrzeja Kondratiuka, Poznań 1999.
Nurczyńska-Fidelska E., Kino polskie w trzynastu sekwencjach, Kraków 2005.
Zwierzchowski P., Mazur D., Kino polskie po roku 1989,Bydgoszcz 2007.
Artykuły:
Grzywacz A., Filmowy dziennik intymny Andrzeja Kondratiuka, „Kwartalnik Filmowy” 2001, nr 33, s. 143-161.
Kornacki K., Superman z raportówką. O „Hydrozagadce” Andrzeja Kondratiuka, „Panoptikum” 2010, nr 9, s. 166-179.
Lubelski T., Prywatne kino Andrzeja Kondratiuka, „Film” 1988, nr 42, s. 3-5.
Mielech J. Twarzą w twarz, „Ekran” 199, nr 10, s. 7.
Smoleń-Wasilewska E., Moralitet Andrzeja Kondratiuka, „Film” 1971, nr 48, s. 10-11.
Wywiady:
Sadowska M., W rzece czasu, „Kino” 1997, nr 4, s. 26-27.
Sadowska M., Więcej czasu, „Film” 1997, nr 11, s. 56-57.
Smoleń-Wasilewska E., Andrzej Kondratiuk: poszukiwanie autentyzmu, „Film” 1970, nr 26, s. 6.
Smoleń-Wasilewska E., Oceny, zachowania, sytuacje, „Film” 1971, nr 34, s. 6-7.
Smoleń-Wasilewska E., Sądziłem, że można zbudować film opowiadając stany psychiczne. Rozmowa z Andrzejem Kondratiukiem, „Kino” 1973, nr 6, s. 16-21.
