Dorota Kędzierzawska
Reżyserka filmowa, scenarzystka, montażystka. Urodziła się 1 czerwca 1957 roku w Łodzi. W latach 1976-1978 studiowała na Wydziale Kulturoznawstwa Uniwersytetu Łódzkiego. Później uczyła się na Wydziale Reżyserii moskiewskiego WGIK, a następnie w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (1981). Jako dziecko próbowała sił aktorskich na planie filmów swej mamy – Jadwigi Kędzierzawskiej, autorki specjalizującej się w twórczości fabularnej dla najmłodszych widzów.
Jej etiuda studencka Jajko (1982) dostała nominację do studenckiego Oscara. Zadebiutowała telewizyjnym filmem fabularnym Koniec świata (1988), przejmującym studium samotności dwojga starych ludzi, którzy przeżyli wspólnie – w małżeństwie – kilkadziesiąt lat, zaś pierwszy pełnometrażowy film dla kin nakręciła trzy lata później. Diabły, diabły (nagrody w Gdyni, wyróżnienie w Cannes) rozgrywają się w małym sennym miasteczku, którego życie codzienne zakłóca nieco przyjazd cygańskiego taboru. Kędzierzawska często bohaterami swoich filmów czyni dzieci. Tak było we Wronach (1994; nagrody w Cannes, Gdyni, Poznaniu), wzruszającej opowieści o dziewczynkach szukających nade wszystko miłości, w Jestem (2005; nagrody w Gdyni, Berlinie, Belgradzie, na Tajwanie), historii 11-letniego chłopca z domu dziecka poszukującego swego miejsca w życiu, czy Jutro będzie lepiej (2010; nagrody w Berlinie, Moskwie, Atenach), w którym protagoniści – trójka bezdomnych chłopców, mieszkających na dworcu kolejowym w jednym z rosyjskich miast, postanawia uciec przez zieloną granicę do Polski.
Niezwykłym filmem w dorobku Kędzierzawskiej jest Nic (1988; nagrody w Gdyni, Paszport „Polityki”, Orzeł za reżyserię), przejmująca opowieść o młodej kobiecie, matce trójki dzieci, która zachodzi w kolejną ciążę. Nie przyznaje się mężowi, boi się, że gdy się dowie, opuści ją. Film poraża – klimatem beznadziei, która wyziera wręcz z każdego kadru, zachwyca – pięknem obrazu Arthura Reinharta, dojrzałością kreacji Anity Kuskowskiej-Borkowskiej (Kryształowa Gwiazda w Brukseli).
W 2007 roku nakręciła Kędzierzawska Pora umierać (nagrody w Gdyni, Trieście, San Francisco, Nowym Jorku, Malmö, Zimbabwe), pełną ciepła i dyskretnego humoru, uniwersalną opowieść o sprawach najważniejszych, z genialną rolą Danuty Szaflarskiej (Orzeł, Złota Kaczka, nagrody w Gdyni i we Wrześni), która wcieliła się w pogodną, nastawioną pozytywnie do życia starszą panią, a pięć lat później – Inny świat, frapujący dokument poświęcony swej aktorce (film trwa 97 minut, tyle, ile lat miała Szaflarska w czasie jego realizacji).
Od realizacji Wron (1994) tworzy Kędzierzawska niezwykle udany tandem twórczy z Arthurem Reinhartem, znakomitym operatorem, także montażystą i producentem. Jest laureatką Platynowych Koziołków na poznańskim festiwalu Ale Kino! (2006), Złotego Aleksandra za osiągnięcia życiowe na festiwalu w Salonikach (2012) oraz wielu innych prestiżowych nagród.
Jerzy Armata
Bibliografia
Książki:
Autorzy kina polskiego, red.Grażyna Stachówna, Joanna Wojnicka, Kraków 2004.
Hollender B., Od Wajdy do Komasy, Warszawa 2014.
Stachówna G., Wojnicka J., Autorzy kina polskiego, Kraków 2004.
Talarczyk-Gubała M., Biały mazur. Kino kobiet w polskiej kinematografii, Poznań 2013.
Artykuły:
Maciejewski Ł., Jeśli masz zrobić błąd, zrób własny błąd, „Film” 2007, nr 9, s. 52-55.
Maniewski M., Dojrzali do śmierci, dojrzali do życia - o filmach Doroty Kędzierawskiej, „Kino” 1992, nr 5, s. 18-19.
Krasnodębska K., Kobieca wizja świata, czyli rzecz o Dorocie Kędzierzawskiej, „Opcje” 2011, nr 3-4, s. 33-36.
Wywiady:
Matusewicz E., Mieć kogoś na własność, „Film” 1979, nr 30, s. 18-19.
Hollender B., Pod prąd, „Film” 1991 nr 35, s. 4-5.
Demidowicz K., Idę pod prąd, „Film” 1995, nr 3, s. 70-71.
Chyb M., Sama na huśtawce, „Film” 1998, nr 10, s. 84-85.
Demidowicz K., Dorosłe dzieci, „Film” 2005, nr 9, s. 41-42.
Janicka B., Sama nie wiem, dlaczego. Z Dorotą Kędzierzawską rozmawia Bożena Janicka, „Kino” 1995, nr 2, s. 20-21.
Sendecka M., Tak widzę świat, „Kino” 2005, nr 11, s. 18-19.
Lebecka M., Dama z dawnej epoki, „Kino” 2007, nr 9, s. 26-28.
Armata J., Czas wyjęty z rzeczywistości, „Magazyn Filmowy SFP” 2013, nr 24, s. 8-17.
Pietrasik Z., Pierwszy krzyk, „Polityka” 1999, nr 5, s. 44-45.
Kubisiowska K., Lubiłam być dzieckiem, „Przekrój” 1998, nr 47, s. 14-15.
Wójcik J., Ludzie żyjący na uboczu wydają mi się ciekawsi, „Rzeczpospolita” 2.11.2005, nr 256, s. 12.
Hollender B., Czarno-biały film o godności, „Rzeczpospolita” 18.10.2007, nr 244, s. A21.
