Stanisław Lenartowicz

Stanisław Lenartowicz, „Czerwone i złote", fot. Jerzy Troszczyński, źródło: Fototeka FN?>

Stanisław Lenartowicz, „Czerwone i złote", fot. Jerzy Troszczyński, źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/

Reżyser i scenarzysta filmowy. Urodził się 7 lutego 1921 roku w Dzianowie na Wileńszczyźnie. W czasie wojny był żołnierzem AK, a następnie więźniem łagru Kaługi w Rosji. Po repatriacji w 1946 roku zamieszkał we Wrocławiu. Absolwent Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Wydziału Reżyserii PWSF w Łodzi (1953), gdzie pozostawał pod opieką Antoniego Bohdziewicza. Zaczynał od reżyserowania filmów dla Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi, z którą współpracował w latach 1952-1955. Zrealizował dla niej m.in. Miniatury Kodeksu Behema (1953), uhonorowane pięć lat później Nagrodą Specjalną na festiwalu w Oberhausen. Następnie zrealizował nowelę kolarską według prozy Stanisława Dygata, która stanowiła część filmu Trzy starty (1955).

Jego debiut filmowy Zimowy zmierzch (1956) wywołał gwałtowne spory i polemiki w środowisku polskiej krytyki filmowej – na tle obowiązującej poetyki socrealistycznej film wyróżniał się nowym sposobem narracji oraz bogatą w znaczenia warstwą wizualną. W kolejnych fabułach Pigułki dla Aurelii (1958) oraz Giuseppe w Warszawie (1964) poruszał tematykę wojenną, lecz proponował jej odheroizowany obraz. Pokazał też zapomniany świat polskiej prowincji, skupiając się na obserwacji szczegółu oraz mentalności mieszkańców (Czerwone i złote, 1969, według prozy Stanisława Grochowiaka, nagroda na festiwalu w Valladolid). Dwukrotnie poruszał tematykę morską: w filmach Cała naprzód (1966) oraz Martwa fala (1970). Podjął także próbę tradycyjnej ekranizacji prozy Tadeusza Dołęgi-Mostowicza w Pamiętniku pani Hanki (1963). Na planie chętnie współpracował ze Zbigniewem Cybulskim.

Zainteresowanie Lenartowicza kulturą rosyjską znalazło odzwierciedlenie w serii filmów telewizyjnych, będących adaptacjami klasyki powieści rosyjskiej. Powstawały one na zamówienie telewizji kanadyjskiej pod koniec lat 60. Są to m.in. zrealizowane w 1967 filmy Zabijaka (ekranizacja opowiadania Turgieniewa), Upiór (Tołstoj), Poczmistrz (Puszkin). W 1979 roku wyreżyserował serial Strachy według prozy Marii Ukniewskiej, opowiadający o życiu warszawskiego środowiska aktorskiego. Po wprowadzeniu stanu wojennego wycofał się z czynnego uprawiania zawodu.

W 1959 roku został uhonorowany Nagrodą Miasta Wrocławia, a rok później odznaczono go Złotym Krzyżem Zasługi. Pod koniec życia otrzymał Złoty Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. Zmarł 28 października 2010 roku we Wrocławiu.

 

Beata Pieńkowska

Bibliografia

Książki:

Autorzy kina polskiego, T. 3., red. Grażyna Stachówna, Bogusław Zmudziński, Kraków 2007.

Bubnicki, Dębski A. [red.], Stanisław Lenartowicz: twórca osobny, Wrocław 2011.

Jackiewicz A., Moja filmoteka. Kino polskie, Warszawa 1983.

Janicki S., Polscy twórcy filmowi o sobie, Warszawa 1962.

Stachówna G., Zmudziński B., Autorzy kina polskiego T.3., Kraków 2007.

 

Artykuły:

Kołodyński A., Werner M., Moje kino. O „Zimowym zmierzchu” rozmawiają Andrzej Kołodyński i Mateusz Werner, „Kino” 1998, nr 3, s. 22-24.

Skwara J., Przemiany Lenartowicza, „Film” 1964, nr 41, s. 6-7.

Tronowicz H., Zimowy zmierzch, „Kino” 1985, nr 3, s. 16-18.

 

Wywiady:

Janicki S., Rozmowa z reżyserem Stanisławem Lenartowiczem, „Film” 1960, nr 5, s. 10-11.

Janicki S., Dlaczego realizuje pan „Pamiętnik Pani Hanki”? - Pytamy reżysera Stanisława Lenartowicza, „Film” 1962, nr 47, s. 10-11.

Roj K., Lenartowicz: miałem dość, „Dziennik. Polska. Europa. Świat” 23.08.2006, nr 106, s. 33.

Wyżyński A., Zawsze trzeba być sobą, „Kino” 2006, nr 7-8, s. 35-38.