Akademia polskiego filmu

Przede wszystkim – znakomity poeta. Razem z Brunonem Jasieńskim sformułował manifest polskiego futuryzmu – Nuż w bżuhu. Uprawiał także prozę (dla dorosłych i dla dzieci), tłumaczył wiersze Aleksandra Puszkina i Włodzimierza Majakowskiego, zajmował się krytyką filmową, pisał scenariusze.

Urodził się 24 października 1899 roku w Warszawie – zmarł 19 października 1968 roku w Warszawie. Z kinematografią związał się już w 1925 roku jako redaktor naczelny „Wiadomości Filmowych”, a następnie „Kino-Filmu”. Współpracował także z pismami: „Wiadomości Literackie”, „Kino. Teatr”, „X Muza”, „Świat Filmu”. W latach 1928-1931 wchodził w skład Rady ds. Kultury Filmowej przy Radzie Ministrów, a w latach 1955-1956 pełnił funkcję kierownika literackiego Zespołu Filmowego „Iluzjon”. Swą przygodę z filmem opisał w książce Wspomnienia z Atlantydy (1959).

Anatol Stern jest autorem bądź współautorem scenariuszy trzydziestu polskich filmów przedwojennych. Zaczynał od adaptacji Przedwiośnia Stefana Żeromskiego, którą przygotował z Andrzejem Strugiem. Przeniósł ją na ekran Henryk Szaro w 1928 roku. W dorobku scenariopisarskim Sterna można znaleźć wiele literackich ekranizacji, był scenarzystą lub współscenarzystą m.in. Wiatru od morza (1930) Kazimierza Czyńskiego, Urody życia (1930) Juliusza Gardana, Róży (1936) Józefa Lejtesa, Wiernej rzeki (1936) Leonarda Buczkowskiego – wszystkie według książek Żeromskiego, a także Znachora (1937) i Profesora Wilczura (1938) Michała Waszyńskiego, inspirowanych popularnymi powieściami Tadeusza Dołęgi-Mostowicza, czy nawet Gehenny (1938) Waszyńskiego według prozy – dość wątpliwej jakości – Heleny Mniszek.

W scenariopisarskiej spuściźnie Sterna z filmami niezbyt wysokich lotów, jak np. Szlakiem hańby (1929) Mieczysława Karwicza i Alfreda Niemirskiego czy Co mój mąż robi w nocy… (1934) Waszyńskiego, sąsiadują dzieła ambitne, udane, zdecydowanie wyróżniające się na tle polskiej produkcji przedwojennej, jak choćby filmy Józefa Lejtesa – nagrodzony w Moskwie Młody las (1934) czy wyróżniona w Wenecji Barbara Radziwiłłówna (1936). Ten pierwszy był dramatyczną opowieścią o strajku szkolnym skierowanym przeciwko rosyjskiemu zaborcy, ten drugi – zrealizowanym z dużym rozmachem inscenizacyjnym, utrzymanym w melodramatycznej poetyce, okazałym freskiem historycznym.

Tadeusz Król poświęcił twórczości Sterna drugi odcinek swego dokumentalnego cyklu Futuryści, formiści, nowa sztuka, zatytułowany Yankowski, Wat, Stern (1999).

Jerzy Armata