Edward Żebrowski
Edward Żebrowski, fot. R. Sumik, źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/
Właściwie Edward Bernstein. Reżyser, scenarzysta. Urodził się 26 lipca 1935 roku w Warszawie. Absolwent Wydziału Reżyserii PWSFiT w Łodzi (1965). Jego etiuda Szkoła uczuć (1965) została nagrodzona na Festiwalu Etiud w Warszawie. Na początku realizował filmy telewizyjne (Szansa, Dzień listopadowy, oba z 1971 roku). Współpracował także z Krzysztofem Zanussim jako współscenarzysta wielu jego filmów, m.in. Struktury kryształu (1969) oraz Za ścianą (1971).
Zadebiutował filmem Ocalenie (1972) według własnego scenariusza, nagrodzonym na festiwalu w Valladolid oraz Chicago. Ujawnił on zainteresowania psychologiczne oraz moralne reżysera, stanowił też zapowiedź powolnego, oszczędnego, wręcz ascetycznego stylu. W 1978 roku zekranizował Szpital Przemienienia Stanisława Lema, swoisty traktat moralny osadzony w latach drugiej wojny światowej, który został uhonorowany nagrodą na festiwalu w Locarno i Warnie oraz Srebrnymi Lwami na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku. Dwa lata później na tymże festiwalu otrzymał ponownie Srebrne Lwy za film W biały dzień (1980) według prozy Władysława Terleckiego. Pierwowzór literacki inspirowany był zmanipulowanym procesem wybitnego krytyka i filozofa Stanisława Brzozowskiego, oskarżonego w 1908 roku o współpracę z tajną policją carską. Wspólnie z Krzysztofem Zanussim wyreżyserował film telewizyjny produkcji RFN Unerreichbare (Niedostępna, 1982).
Żebrowski w równym stopniu znany jest z działalności scenopisarskiej. W 1981 roku otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w dziedzinie filmu za twórczość scenopisarską i reżyserską. Współpracował wielokrotnie z Zanussim, konsultował również scenariusze trylogii Krzysztofa Kieślowskiego Trzy kolory. Ponadto wystąpił w dwu ważnych epizodach filmowych: Iluminacji (1973) i Constans (1980) Zanussiego.
W latach 1981-1984 przewodniczył Radzie Polskiej Federacji DKF. Wykładał reżyserię na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego, w Duńskiej Szkole Filmowej, w Berlinie, w Bernie oraz w Szkole Wajdy.
Wraz z Krzysztofem Zanussim opublikował w 1976 roku Nowele filmowe. Jest współautorem sztuki Gry kobiece (razem z Zanussim), którą wyreżyserował w Teatrze Współczesnym w Warszawie.
Bibliografia
Książki:
Autorzy kina polskiego, red.Grażyna Stachówna, Joanna Wojnicka, Kraków 2004.
Hollender B., Od Wajdy do Komasy, Warszawa 2014.
Jackiewicz A., Moja filmoteka. Kino polskie, Warszawa 1983.
Stachówna G., Wojnicka J., Autorzy kina polskiego, Kraków 2004.
Zanussi K., Żebrowski E., Nowele filmowe, Warszawa 1976.
Artykuły:
Żebrowski E., Zygadło T., Michałek B., Królikiewicz G., Latałło S., Mętrak K., Nowe miejsce filmu, „Film” 1971, nr 45, s. 6-7.
Szpital przemienienia, „Filmowy Serwis Prasowy” 1979, nr 3, s. 3-5.
Szpulak A., Kamera i poeta doctus? O filmach Edwarda Żebrowskiego z perspektywy lotu ptaka, „Images” 2011, Vol. 9, nr 17-18, s. 220-231.
Marszałek, O życiowych kłopotach zdrowego rozsądku habilitowanego, „Kino” 1972, nr 6, s. 23-24.
Żebrowski E., Zanussi K., Koniczek, Konsumpcja - film – kultura, „Kino” 1975, nr 2, s. 2-7.
Szpulak A., Doświadczenie czy wyobrażenie? O mannowskim kontekście ocalenia Edwarda Żebrowskiego, „Kwartalnik Filmowy” 2012, nr 75-76, s. 110-121.
Henczel K., Między dobrem a złem, „Film” 1981, nr 12, s. 3-5.
Wywiady:
Janicka B., Wszystko zależy od pytań, jakie zadaje film. rozmowa z Edwardem Żebrowskim, „Kino” 1972, nr 7, s. 12-21.
Smoleń-Wasilewska E., Film spojrzeń, „Film” 1971, nr 46, s. 10-11.
