Feliks Falk
Feliks Falk, fot. Romuald Pieńkowski, źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/
Reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, scenarzysta, dramaturg, producent, pedagog. Urodził się 25 lutego 1941 roku w Stanisławowie. Absolwent Wydziału Malarstwa i Grafiki warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (1966) oraz Wydziału Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (1974). Był redaktorem graficznym miesięcznika „Magazyn Polski”. Autor wielu sztuk teatralnych i telewizyjnych oraz słuchowisk radiowych, a także scenariuszy filmowych przeniesionych na ekran przez innych reżyserów, m.in. Wielki bieg (1981) Jerzego Domaradzkiego, Baryton (1984) Janusza Zaorskiego. Jako reżyser i scenarzysta zadebiutował w 1973 roku krótkometrażowym filmem telewizyjnym Nocleg, a dwa lata później zrealizował pełnometrażowy film kinowy W środku lata, pogłębiony psychologicznie dramat z życia małżeństwa z kilkuletnim stażem, wyróżniony na Festiwalu Filmów Autorskich w San Remo (1976).
Feliks Falk należy – obok Agnieszki Holland, Krzysztofa Kieślowskiego, Janusza Kijowskiego – do czołowych przedstawicieli kina moralnego niepokoju. Jednym ze sztandarowych tytułów tego nurtu jest Wodzirej (1977; Złote Grono w Łagowie), z Jerzym Stuhrem w roli tytułowej (ikoną aktorską tego nurtu), efektowna opowieść o prowincjonalnym konferansjerze, który bez skrupułów wspina się po szczeblach lokalnej kariery, zyskując popularność i sukces, a tracąc szacunek i godność (do bohatera Wodzireja reżyser powróci dziewięć lat później w Bohaterze roku, nagrodzonym w Moskwie i Gdańsku). Nie mniej oskarżycielska wobec otaczającej rzeczywistości jest Szansa (1979), rozgrywająca się w realiach szkoły średniej historia rywalizacji dwóch nauczycieli reprezentujących skrajnie różne poglądy wychowawcze. Ćwierć wieku później Falk powrócił do formuły kina zaangażowanego społecznie w znakomitym Komorniku (2005; Złote Lwy oraz nagroda dla Andrzeja Chyry za pierwszoplanową rolę męską i Kingi Preis za drugoplanową rolę kobiecą, a także dla Bartosza Prokopowicza za zdjęcia i Grzegorza Łoszewskiego za scenariusz), czyli dwóch dobach z życia komornika bezwzględnie egzekwującego – zgodnie z literą prawa – zaciągnięte długi. Wcześniej – w 1993 roku – zrealizował nie mniej bezkompromisową Samowolkę, poświęconą ciemnym stronom służby wojskowej.
Niekiedy w swych filmach wraca do przeszłości: w Joannie (2010; nagrody w Los Angeles, Moskwie i Gdyni) przejmująco opowiada o żydowskiej dziewczynce ukrywanej podczas okupacji przez młodą kobietę, którą zainteresował się niemiecki oficer, w Był jazz (1981) o katakumbowym okresie rodzimego jazzu (pierwsza połowa lat 50.), kiedy ten rodzaj muzyki był u nas zakazany jako typowy przejaw zgnilizny amerykańskiej, w Idolu (1984) o niepokornym pisarzu, którego biografia niewątpliwie nawiązuje do losów Marka Hłaski, w utrzymanym w poetyce thrillera Enenie (2009) – do czasów wielkiej powodzi 1997 roku. Jest w dorobku Falka jeden film nietypowy, inspirowany nie rzeczywistością, a wielką literaturą – Lato miłości (1994) według opowiadania Nathalie Iwana Bunina.
Feliks Falk jest pracownikiem naukowym łódzkiej szkoły filmowej, kierownikiem Studium Scenariuszowego, a także współwłaścicielem i szefem studia Fokus Film.
Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2011).
Jerzy Armata
Bibliografia
Książki:
Autorzy kina polskiego, T. 3., red. Grażyna Stachówna, Bogusław Zmudziński, Kraków 2007.
Hollender B., Od Wajdy do Komasy, Warszawa 2014.
Stachówna G., Zmudziński B., Autorzy kina polskiego T.3., Kraków 2007.
Artykuły:
Był Jazz, „Filmowy Serwis Prasowy” 1984, nr 5-6, s. 2-5.
Falk F., Wyjście z pięciokąta, „Film” 1981, nr 25, s. 10-11.
Falk F., Ten próg jest niezbędny, „Kino” 1975, nr 3, s. 17-18.
Falk F., Jak reżyseruję film: cele i środki, „Kino” 1978, nr 12, s. 34-35.
Falk F., Talent i wytrzymałość, „Reżyser” 1995, nr 5, s. 6-7.
Gondowicz J., Pokolenie szuka twarzy, „Kino” 1985, nr 2, s. 6-9.
Kaniecki P., Joanna en face. O filmie Feliksa Falka, „Kwartalnik Filmowy” 2012, nr 77-78, s. 157-167.
Kwieciński B., Ratowanie Żydów – Film a historia, „Ekrany” 2011, nr 1-2, s. 84-87.
Schonborn J., W poszukiwaniu straconego jazzu, „Kino” 1984, nr 3, s. 13-16.
Szansa, „Filmowy Serwis Prasowy” 1979, nr 21, s. 5-6.
Walewski P., Oddział niedomknięty, „Polityka” 2009, nr 37, s. 78-79.
Zaremba P., Świat ułatwiony, „Rzeczpospolita” 30.12.2010, nr 304, s. A14-A15.
Wywiady:
Demidowicz K., Bandyta na dobry początek?, „Film” 1994, nr 6, s. 78-79.
Gruca-Rozbicka I., Komornik, „Film & TV Kamera” 2005, nr 2, s. 32-35.
Grzela R., Zrobić jeszcze coś ważnego, „Kino” 2001, nr 1, s. 28-31.
Hollender B., Od Wodzireja do Komornika, „Rzeczpospolita” 7.10.2005, nr 234, s. 12.
Hollender B., Ciągle wierzę o kino ambitne, „Rzeczpospolita” 4.9.2009, nr 207, A16-A17.
Horoszczak A., O grach i nostalgii wieku – mówi Feliks Falk, „Kino” 1992, nr 5, s. 14-16.
Janicka B., Gdzieś na górze, „Film” 1984, nr 47, s. 3-4.
Janicka B., Uciekać? Bić się?, „Film” 1993, nr 34, s. 54-56
Jaworska J., Nie ma łatwych rozwiązań, „Dialog” 2012, nr 4, s. 52-54.
Łuszczyna M., Szarejko M., Kryształy z Houston?, „Bluszcz” 2010, nr 27, s. 114-117.
Pietrasik Z., Nic nie jest oczywiste, „Polityka” 2010, nr 48 s. 80-82.
Polak C., Brud z domieszką otuchy, „Ozon” 2005, nr 15, s. 84-85.
Sobolewski T., Pokolenie 68. Braliśmy udział. Mówi Feliks Falk, „Kino” 1992, nr 12, s. 9-11.
Wierzbicki T., Mężczyźni mają mniej skrupułów, „Gazeta Wyborcza – Wysokie Obcasy” 2010, nr 49, s. 50-51.
Włodek R., Bunin i mafia. Rozmowa z Feliksem Falkiem, „Kino” 1995, nr 3, s. 33.
Wróblewska A., Najważniejsze – o czym?, „Magazyn Filmowy SFP” 2011, s. 10-17.
Zalewski M., Razem czy osobno? Rozmowa z Feliksem Falkiem, „Kino” 1981, nr 7, s. 12-15.
Zarębski K., Nie nakręciłem „Wodzireja 3”, „Kino” 2005, nr 10, s. 32-33.
Zarębski K., W psychiatryku, „Kino” 2009, nr 9, s. 12-13.
