Akademia polskiego filmu

Pisarz, scenarzysta, dramaturg, pedagog, uprawia także krytykę filmową i teatralną. Autor cenionej książki Scenariusz. Niedoskonałe odbicie filmu, o której Andrzej Wajda powiedział: „Niby wie się to wszystko, ale dobrze dobrane przykłady, cytaty i wartki sposób opowiadania czynią całość bardzo pouczającą, a na naszym gruncie wprost niezastąpioną”. A Krzysztof Zanussi dodał: „Napisana lekko i przyjemnie, stwarza złudne wrażenie, że pisania do filmu każdy może się po prostu nauczyć. W rzeczywistości tak nie jest. Podręcznik pisania scenariuszy może się przydać tylko niewielu, którzy mają coś do powiedzenia i nie wiedzą, jak to wyrazić”.

Urodził się 21 listopada 1950 roku w Warszawie. Absolwent historii sztuki Uniwersytetu Warszawskiego (1974). Jako literat debiutował w 1969 roku tekstami kabaretowymi w Studenckim Teatrze Satyryków (STS). W latach 80. wykładał na wielu uniwersytetach amerykańskich, od 1991 roku – pedagog Studium Scenariuszowego łódzkiej PWSFTviT. W latach 1989-1994 pełnił funkcję wiceprezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich. W 1989 roku został kierownikiem literackim Studia Filmowego „Perspektywa”. Wieloletni dyrektor programowy Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

Jako scenarzysta zadebiutował w 1976 roku krótkim filmem animowanym Piotra Pawła Lutczyna, parafrazującym znane przysłowie – Nosił wilk razy kilka. Jest autorem scenariuszy sześciu filmów telewizyjnych, m.in.: Długa noc poślubna (1976) Jerzego Domaradzkiego, Głos (1991) Janusza Kondratiuka, a – nade wszystko – Kobiety samotnej (1981) Agnieszki Holland, gorzkiej opowieści o uczuciu dwojga – samotnie wychowującej dziecko listonoszce i młodym renciście, odtrąconych i boleśnie doświadczonych przez los ludzi, jednego z najczarniejszych obrazów życia w socjalistycznej Polsce. Karpiński jest autorem scenariuszy dwóch odcinków interesującego cyklu Święta polskie: Cud purymowy (2000) Izabelli Cywińskiej oraz Miss mokrego podkoszulka (2002) Witolda Adamka.

Jego pełnometrażowym debiutem kinowym był – uhonorowany Srebrnym Lampartem i nagrodą FIPRESCI w Locarno (1978) – Pokój z widokiem na morze (1977) Janusza Zaorskiego, dramatyczna historii ratowania samobójcy, ukazana poprzez przedstawienie odmiennych poglądów dwóch psychiatrów dotyczących zakresu ingerencji w ludzką prywatność. Za scenariusz Cór szczęścia (1999), zrealizowanych w koprodukcji polsko-węgiersko-niemieckiej – przejmującej opowieści o Rosjance, która by zapewnić sobie i córce byt w Polsce, decyduje się zostać prostytutką – otrzymał nominację do Polskiej Nagrody Filmowej Orzeł w kategorii najlepszy scenariusz.

Jest współautorem scenariuszy dwóch filmów Andrzeja Wajdy: Pierścionek z orłem w koronie (1992), ekranizacji powieści Aleksandra Ścibora-Rylskiego Pierścionek z końskiego włosia, oraz Nastazja (1994), filmowej adaptacji Idioty Fiodora Dostojewskiego, zrealizowanej przez polskiego reżysera w Japonii. Po dwa scenariusze Karpińskiego przenieśli na ekran Feliks Falk (Koniec gry, 1991; Daleko od siebie, 1995) i Jan Kidawa-Błoński (Różyczka, 2010; W ukryciu, 2013). Szczególnie warta zauważenia jest Różyczka, nagrodzona Grand Prix na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (2010), zainspirowana zdarzeniami prawdziwymi historia miłosnego trójkąta, w którym znaleźli się: znany literat, kobieta, którą kochał, a ona go zdradzała (była agentką służby bezpieczeństwa), oraz oficer Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Jest także autorem scenariusza  polskiej wersji głośnego Strajku (2006) Volkera Schlöndorffa, snującego losy pewnej odważnej kobiety (jej pierwowzorem jest Anna Walentynowicz), która stała się symbolem polskiego Sierpnia.

Maciej Karpiński pojawił się także – jako aktor – w kilkunastu polskich filmach w rolach epizodycznych.

Jerzy Armata