Akademia polskiego filmu

Reżyserka filmowa, scenarzystka. Urodziła się 10 października 1907 roku w Warszawie. Z wykształcenia historyk sztuki, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego. Przed wojną realizowała filmy dokumentalne i reportaże. W 1930 roku znalazła się wśród założycieli Stowarzyszenia Miłośników Filmu Artystycznego „Start” (rozwiązane w 1934 roku), złożonego ze zwolenników kina społecznie użytecznego, ambitnego, o dużych walorach artystycznych. Rok później (1935) przy jej współudziale postała Spółdzielnia Autorów Filmowych (SAF), mająca na celu realizację filmów dla instytucji społecznych. Jej debiutem fabularnym była ekranizacja powieści Elizy Orzeszkowej Nad Niemnem (1939), która niestety nie doczekała się premiery. W czasie wojny negatyw filmu zaginął.

Przez lata okupacji działała w ruchu oporu, za co w 1949 roku została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1942 roku znalazła się jako więźniarka w obozie koncentracyjnym Auschwitz, a następnie w Ravensbrück. Swoje doświadczenia obozowe ukazała w najgłośniejszym filmie w jej dorobku – Ostatni etap (1947), odczytywanym jako protest przeciwko faszystowskiemu ludobójstwu. Uznaje się go za pierwszy na świecie film fabularny o holokauście. Film otrzymał Grand Prix na festiwalu w Mariańskich Łaźniach i zyskał rozgłos międzynarodowy. Tematykę obozową poruszyła jeszcze dwukrotnie: w Końcu naszego świata (1964) oraz Zaproszeniu (1985). O latach okupacji opowiadał jej film Spotkania w mroku (1960). Wyreżyserowała także opowieść biograficzną o generale Karolu Świerczewskim Żołnierz zwycięstwa (1953) oraz historię żołnierza Legii Cudzoziemskiej Opowieść atlantycka (1954). Podejmowała tematy współczesne w Pożegnaniu z diabłem (1956), Historii współczesnej (1960), Gorącej linii (1965) oraz 150 na godzinę (1971). Wyreżyserowała baśniową opowieść Janusza Korczaka Król Maciuś I (1957) z wizjonerską scenografią Anatola Radzinowicza.

Była propagatorką idei zespołów filmowych i po wojnie w oparciu o nie współtworzyła strukturę polskiej kinematografii. Kierowała Zespołem ZAF (1948-1949) a następnie Zespołem Start (1955-1968). Przez wiele lat (1949-1974) pracowała jako wykładowca z tytułem profesora w łódzkiej szkole filmowej.

W 1950 roku została laureatką Międzynarodowej Nagrody Pokoju. Za swą twórczość kilkakrotnie otrzymała Nagrodę Państwową, a także Order Sztandaru Pracy I klasy. Udzielała się społecznie. Dwa lata przed śmiercią uhonorowano ją Nnagrodą Miasta st. Warszawy za działalność na rzecz stolicy.

Zmarła 25 lutego 1998 roku w Warszawie.