Akademia polskiego filmu

Zaledwie 6-letnia historia „Pryzmatu” należy do najbardziej dramatycznych epizodów w historii polskiej produkcji filmowej. Zespół Filmowy „Pryzmat” został założony w 1972 roku. Szefem artystycznym Studia został Aleksander Ścibor-Rylski, kierownikiem literackim – Tadeusz Konwicki, a szefami produkcji Ryszard Chutkowski i Tadeusz Karwański. Ten znakomity zespół zdołał doprowadzić w tak krótkim czasie do realizacji około 30 filmów kinowych, licznych filmów telewizyjnych i seriali. Został rozwiązany w 1978 roku pod pretekstem zaniedbań finansowych i niegospodarności przy realizacji filmu Andrzeja Żuławskiego Na srebrnym globie.

Jak pisze profesor Edward Zajiček, nowy szef kinematografii, były wiceprzewodniczący Komitetu ds. Radia i Telewizji Janusz Wilhelmi szukał pretekstu, aby zamanifestować nieprzychylnemu mu środowisku filmowemu swoją siłę i bezwzględne metody działania. Po niedotrzymaniu terminów produkcji filmu (bardzo trudnego w realizacji pod każdym względem) Wilhelmi podjął bezprecedensową decyzję o przerwaniu produkcji, zniszczeniu dekoracji, kostiumów, rekwizytów. A że jednocześnie kończyła się kadencja „Pryzmatowi”, Zespół nie mógł już wznowić działalności. Film, w wersji okaleczonej, został zakończony dopiero w 1987 roku, ale zarówno dla ekipy, jak i dla kierownictwa Zespołu oraz dla samego Żuławskiego historia ta pozostała wyjątkowo trudnym przeżyciem zawodowym.

Przez kilka lat działalności „Pryzmat” zdołał wyprodukować wiele filmów, które z kilku powodów przeszły do historii polskiej kinematografii. Są to m.in. słynne „półkowniki”, wiele lat czekające na premierę: Zasieki Andrzeja Piotrowskiego, pierwszy kinowy film Janusza Kondratiuka Głowy pełne gwiazd oraz Indeks, dyplom Janusza Kijowskiego (dokończony ostatecznie w Zespole „X”).  W „Pryzmacie” powstał także Awans Janusza Zaorskiego, a także kunsztowna adaptacja  Mazepy  w reżyserii Gustawa Holoubka, Dulscy i Granica Jana Rybkowskiego, kryminał Stanisława Lenartowicza To ja zabiłem, Doktor Judym Włodzimierza Haupego, Sam na sam Andrzeja Kostenki czy międzynarodowa koprodukcja Haakona Sandoya Dagny.

W historii polskiej kinematografii „Pryzmat” zapisał się serią doskonałych komedii, które do dzisiaj należą do ulubionych tytułów polskiej widowni. Są to m.in. film telewizyjne Dziewczyny do wzięcia Janusza Kondratiuka i Wniebowzięci jego brata Andrzeja oraz przeboje kinowe: Poszukiwany, poszukiwana, Nie ma róży bez ognia i Brunet wieczorową porą  Stanisława Barei czy efektowny musical Hallo Szpicbródka, czyli ostatni występ króla kasiarzy Janusza Rzeszewskiego i Mieczysława Jahody.

W filmografii „Pryzmatu” należy także wyróżnić udane filmy przeznaczone dla młodego widza, w tym: Jezioro osobliwości, Con amore  i serial Karino Jana Batorego, a także serial Dziewczyna i chłopak Stanisława Lotha. W „Pryzmacie” powstała telewizyjna Lalka Ryszarda Bera, jeden z ulubionych polskich seriali. Do szczególnych osiągnięć należy zaliczyć serię udanych filmów telewizyjnych, jak wspomniane wyżej średnie metraże braci Kondratiuków czy popularny do dzisiaj Niespotykanie spokojny człowiek Barei.

Anna Wróblewska