Akademia polskiego filmu

Henryk Wars, a właściwie Warszawski (lub Warszowski), był najsłynniejszym polskim kompozytorem filmowym. Po wojnie zamieszkał w Stanach Zjednoczonych, gdzie współpracował z producentami hollywoodzkimi. Piosenki z jego muzyką śpiewali m.in. Doris Day i Bing Crosby.

Urodził się 29 grudnia 1902 roku w Warszawie – zmarł 1 września 1977 roku w Los Angeles. Absolwent kompozycji i dyrygentury w Konserwatorium Warszawskim (1925). Wcześniej uczył się malarstwa we Francji, studiował także prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Był czołowym w Polsce międzywojennej kompozytorem i aranżerem piosenek, pianistą, dyrygentem orkiestr rozrywkowych, pionierem muzyki jazzowej w naszym kraju. Z Leonem Boruńskim grał w popularnym programie „Jazz na dwa fortepiany”, prowadził trio wokalne Jazz Singers w składzie: Eugeniusz Bodo, Tadeusz Olsza, Tadeusz Roland, oraz zespół Weseli Chłopcy. Jego piosenki śpiewali m.in. Hanka Ordonówna, Zula Pogorzelska, Tola Mankiewiczówna, Loda Halama, Jadwiga Smosarska, Eugeniusz Bodo, Adolf Dymsza, Tadeusz Faliszewski, Aleksander Żabczyński, Kazimierz Krukowski, Mieczysław Fogg. Występował w warszawskich kabaretach i teatrach rewiowych, m.in. w Nowym Perskim Oku, Morskim Oku, Cyruliku Warszawskim. Był także kierownikiem muzycznym potężnej wytwórni płytowej Syrena Record. Komponował również utwory muzyki poważnej.

Wars jest autorem muzyki do ponad pięćdziesięciu polskich filmów fabularnych. Zadebiutował partyturą do ekranizacji powieści Jerzego Kossowskiego Szyb nr 27 (1932) wyreżyserowanej przez Leonarda Buczkowskiego, choć jego muzyka znalazła się w zrealizowanym dwa lata wcześniej dramacie Henryka Szaro Na Sybir (1930). Ten film, pierwotnie niemy, po nagraniu dźwięku (muzyki Warsa, której motywem wiodącym była melodia jego piosenki Tyle miłości, pochodzącej z filmu Jego ekscelencja subiekt Michała Waszyńskiego z 1933 roku) wszedł ponownie na ekrany kin w 1937 roku. Współpracował głównie z Waszyńskim, pisząc muzykę do większości jego filmów, a także m.in. z Juliuszem Gardanem, Michałem Krawiczem, Janem Nowiną-Przybylskim, Konradem Tomem, Leonem Trystanem, Henrykiem Szaro. Ścieżki dźwiękowe filmów, do których komponował muzykę, uatrakcyjniał piosenkami, z których większość stawała się natychmiast szlagierami (teksty do nich pisali m.in. Emanuel Szlechter, Ludwik Starski, Jerzy Jurandot, Andrzej Włast, Julian Tuwim, Marian Hemar). Wiele z nich stało się prawdziwymi evergreenami, popularnymi do dziś, jak choćby: Miłość ci wszystko wybaczy i Na pierwszy znak ze Szpiega w masce (1933) czy Ach, śpij kochanie z Pawła i Gawła (1938) Krawicza, Już taki jestem, zimny drań z Pieśniarza Warszawy (1934) Waszyńskiego, Ach, jak przyjemnie i Już nie zapomnisz mnie z Zapomnianej melodii (1938) Toma i Fethke, Sexapil i Umówiłem się z nią na dziewiątą z Piętro wyżej (1937) Trystana.

Ostatnim filmem polskim z muzyką Warsa była Wielka droga (1946) Waszyńskiego, opowiadająca o parze rozłączonej wojną – od oblężenia Lwowa do formowania się armii generała Andersa, poprzez tułaczkę w Iranie, Palestynie, Egipcie aż po kampanię włoską.

Wars w 1939 roku dostał się do niewoli niemieckiej, skąd uciekł. W 1940 roku założył w Lwowie polski big-band Tea-Jazz. W 1941 roku skomponował muzykę do filmu Michaiła Romma Marzenia, a następnie przewędrował cały bojowy szlak z armią generała Andersa. Po wojnie wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie w 1954 roku rozpoczął współpracę z producentami hollywoodzkimi.

W 2007 roku Wiesław Dąbrowski nakręcił interesujący dokument Henryk Wars. Pieśniarz Warszawy. Warto wspomnieć, że jego dawne szlagiery rozbrzmiewają w wielu polskich filmach i serialach powojennych, m.in.:  Miłość ci wszystko wybaczy (1981) Janusza Rzeszewskiego,  Sam pośród swoich (1985) Wojciecha Wójcika, Biała podszewka (2005) Izabelli Cywińskiej, Jutro idziemy do kina (2007) Michała Kwiecińskiego, Warszawa (2008) Dariusza Gajewskiego, 1920 Bitwa Warszawska (2011) Jerzego Hoffmana, Miasto 44 (2014) Jana Komasy, Bodo (2016) Michała Kwiecińskiego i Michała Rosy.

Jerzy Armata