Akademia polskiego filmu

„Typ dziewczęco-liryczny, ale już na podkładzie tragicznym. Przez wiele lat ten właśnie rodzaj aktorstwa był mi najbliższy, był moim atutem” – mówiła aktorka w 1971 roku o swoim artystycznym emploi na łamach „Teatru”. Czterdzieści lat wcześniej Antoni Słonimski dostrzegł w niej – nie tylko za sprawą wyglądu zewnętrznego, ale także z powodu liryzmu, wdzięku i siły dramatycznej – polską Lilianę Gish.

Urodziła się 30 marca 1915 roku w Łodzi – zmarła 4 października 1977 roku w Łodzi. Była aktorką filmową i teatralną. Córka maszynisty teatralnego, zadebiutowała 15 listopada 1932 roku – w wieku siedemnastu lat – brawurową rolą Manueli w Dziewczętach w mundurkach Christa Winsloe na deskach Teatru Kameralnego w Warszawie. W czasie wojny występowała w zespole Czołówki Teatralnej Armii Polskiej – na Bliskim Wschodzie i we Włoszech. Po wojnie znalazła się w Wielkiej Brytanii, w 1947 roku powróciła do kraju, angażując się do łódzkiego teatru Syrena, z którym niebawem przeniosła się do Warszawy, by dwa lata później powrócić do rodzinnej Łodzi, gdzie pracowała (Teatr Powszechny) i mieszkała do końca życia.

W filmie zadebiutowała w 1933 roku rolą kwiaciarki w ekranizacji powieści Stefana Żeromskiego Dzieje grzechu w reżyserii Henryka Szaro. Bardzo szybko stała się jedną z najlepszych – i najpopularniejszych –  aktorek międzywojnia. Do jej znaczących kreacji należą role: w melodramatach – Jadzi w Wyroku życia (1933) Juliusza Gardana, Linki w Strachach (1938) Eugeniusza Cękalskiego i Karola Szołowskiego, Stasi w Moi rodzice rozwodzą się (1938) Mieczysława Krawicza oraz komediach – Kazi w Wacusiu (1935), Jadzi w Papa się żeni (1936) Michała Waszyńskiego, Jadzi w Zapomnianej melodii (1938) Konrada Toma i Jana Fethke, a także Franki w adaptacji powieści Poli Gojawiczyńskiej Dziewczęta z Nowolipek (1937) Józefa Lejtesa.

Po wojnie dość często pojawiała się w filmach, ale wyłącznie w rolach drugoplanowych, m.in. w: Pod gwiazdą frygijską (1954) Jerzego Kawalerowicza, Miejscu na ziemi (1959) Stanisława Różewicza, Popiołach (1965) i Ziemi obiecanej (1974) Andrzeja Wajdy. Ostatnią rolę filmową zagrała w Milionerze (1977) Sylwestra Szyszki. W 1980 roku Halina Poznańska-Wert zrealizowała dokument Taki mały dystans, poświęcony aktorce, który został uhonorowany Brązowym Lajkonikiem na 20. Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie. W 1998 roku odsłonięto gwiazdę Jadwigi Andrzejewskiej w Alei Gwiazd na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi.    

Jerzy Armata