Akademia polskiego filmu

Artysta wszechstronnie utalentowany, jest wybitnym kompozytorem muzyki współczesnej, przede wszystkim elektronicznej, a także popularnych piosenek śpiewanych przez Magdę Umer, z „Koncertem jesiennym na dwa świerszcze i wiatr w kominie” na czele.

Urodził się 1 maja 1947 roku w Warszawie. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1972), gdzie uczył się na Wydziałach Reżyserii Dźwięku oraz Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki. Po ukończeniu studiów związał się ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia. Pisze utwory orkiestrowe, chóralne, a także przeznaczone dla zespołów kameralnych. Zajmuje się również realizowaniem utworów komputerowych, elektroakustycznych oraz instalacji dźwiękowych. Współtwórca wielu zespołów muzyki improwizowanej, m.in. Grupy Kompozytorskiej KEW (1974-1976), Niezależnego Studia Muzyki Elektroakustycznej (1982-1984), Pociągu Towarowego (od 1986), European Improvisation Orchestra (1996-1998), tria CH&K&K (od 1999), Kawalerowie Błotni (od 2003). Jego dyskografia obejmuje ponad 50 płyt. W latach 1995-1998 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, współtworzył także festiwale Audio-Art i Ad Libitum. W latach 1999-2003 był prezesem Związku Kompozytorów Polskich. Można rzec: człowiek-orkiestra.

Niezbyt duże, ale istotne miejsce w dorobku twórczym Krzysztofa Knittla zajmuje muzyka teatralna i filmowa. Pośród ponad dwudziestu spektakli z jego muzyką warto zauważyć ich różnorodność gatunkową: z „Gargantuą i Pantagruelem” według François Rabelais (reż. Irena Jun, Teatr Studio, Warszawa) sąsiaduje „Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna” Ivo Bresana (reż. Olga Lipińska, TVP), z „Non-Stop-Show” według Tadeusza Różewicza (reż. Jerzy Jarocki, Akademia Teatralna, Kraków) – „Porozmawiajmy o życiu i śmierci” Krzysztofa Bizio (reż. Krystyna Janda, TVP).

Knittel jest także kompozytorem muzyki do ponad dwudziestu filmów, zarówno animowanych, dokumentalnych, jak i fabularnych. Z dokumentów zwraca uwagę Gospodarstwo II (1980) Tadeusza Pałki, K-2 (1987) Krzysztofa Langa oraz przejmująca impresja o sztuce Marii Jaremy – Ilinx (1989) Andrzeja Kraszewskiego, zaś z animacji – Gorejące palce (1975) Daniela Szczechury, Latające włosy (1984) Piotra Dumały oraz Fotodrama (1985) Marka Małeckiego. Te dwa ostatnie tytuły przyniosły kompozytorowi wyróżnienie za muzykę na Festiwalu Filmów Animowanych „Animafilm” w Zamościu (1987). Ale najlepszą muzykę napisał do Amatora (1979) Krzysztofa Kieślowskiego, czołowego dzieła kina moralnego niepokoju. Szkoda, że tak rzadko reżyserzy – zwłaszcza fabularzyści – powierzają temu artyście ścieżki dźwiękowe swoich filmów. Z fabuł kinowych Knittel napisał muzykę jeszcze tylko do dwóch filmów Marka Nowickiego – Widziadło (1983) i Rajski ptak (1987). A jakie ma możliwości w tej dziedzinie i jak oryginalną wyobraźnią muzyczną w wyrażaniu – dopełnianiu bądź interpretowaniu – obrazu dysponuje, świadczą choćby znakomite ścieżki dźwiękowe jego autorstwa do… arcydzieł kina niemego, m.in.: Aelity (1924) Jakowa Protazanowa, Fausta (1926) Friedricha Wilhelma Murnaua czy Psa andaluzyjskiego (1929) Louisa Buñuela. 

Podczas jednego z seminariów w krakowskiej Akademii Muzycznej na początku lat osiemdziesiątych Knittel powiedział: „Być muzykiem czy kompozytorem, to nie znaczy dla mnie grać, notować dźwięki, zapisywać papier nutowy, układać kolejne taśmy. Być to być, więc istnieć dla siebie i dla innych. Żyć w muzyce, spotykać się z innymi, dotykać dźwiękiem. Ciebie, siebie, nas. Nie zatrzymywać się na kropce postawionej za nutą, nie stawiać tej kropki – zagrać tę nutę tak, aby wywołać kolejne nuty u innych i u siebie. To ciągłość życia, a nie zmartwychwstanie przy następnej białej kartce, to nie kartki, tylko długa wstęga życia, bez końca zapisywana naszymi dźwiękami, słowami i gestami miłości”. Piękne słowa, i ciągle aktualne.

Jerzy Armata