Akademia polskiego filmu

Pieśniarz, gitarzysta, kompozytor piosenek, a także muzyki filmowej i teatralnej, któremu ogromną popularność przyniosły wspólne projekty artystyczne z Jackiem Kaczmarskim oraz Zbigniewem Łapińskim.

Urodził się 21 grudnia 1951 roku w Stargardzie Szczecińskim – zmarł 20 października 2012 roku w Warszawie. Studiował fizykę na Uniwersytecie Warszawskim oraz na Wydziale Mechanicznym i Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej (1973). Muzyką zainteresował się w szkole średniej, współorganizując Harcerską Rozgłośnię Muzyczną w Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Rejtana w Warszawie, a także liderując rockowemu zespołowi Między Niebem a Ziemią, w repertuarze którego covery zespołów The Doors, The Rolling Stones czy Procol Harum szybko zaczęły wypierać kompozycje własne do wierszy wybitnych polskich poetów, m.in. Juliana Tuwima, Bolesława Leśmiana czy Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.

W 1976 roku wystąpił na przeglądzie piosenki studenckiej w stołecznej Rivierze, gdzie triumfował balladą Epitafium dla Siergieja Jesienina. Następnie – wspólnie z Jackiem Kaczmarskim i Zbigniewem Łapińskim – przygotował program Mury, którym odnieśli ogromny sukces, a tytułowa piosenka stała się nieformalnym hymnem Sierpnia ’80 oraz powstałej w wyniku robotniczego zrywu NSZZ Solidarność. W 1981 roku trójka artystów przygotowała kolejny udany program, zatytułowany Raj. Po ogłoszeniu stanu wojennego – 13 grudnia 1981 roku – Gintrowski rozpoczął samodzielną działalność artystyczną w tzw. drugim obiegu kultury (Kaczmarski pozostał za granicą). Jego kolejne płyty, m.in.Pamiątki (1983), Raport z oblężonego miasta (1990), Kamienie (1991), w których dominowały ballady skomponowane do wierszy Zbigniewa Herberta, cieszyły się wśród „podziemnej” publiczności ogromną popularnością. Po powrocie z przymusowej emigracji Kaczmarskiego trio nagrało retrospektywny program Mury w Muzeum Raju(1991) oraz zarejestrowało nowy – Wojna postu z karnawałem (1993). Po koncertowym tournée trio przerwało współpracę – Kaczmarski wyjechał do Australii, a Gintrowski wydał solową płytę Odpowiedź (2000), z własnymi kompozycjami do wierszy Herberta.  

Przemysław Gintrowski jest autorem muzyki do blisko 30 filmów fabularnych, dokumentalnych i animowanych. Jako kompozytor filmowy zadebiutował w 1981 roku partyturą do – utrzymanych w formule kina moralnego niepokoju – Dziecinnych pytań Janusza Zaorskiego. Napisał muzykę także do następnego filmu Zaorskiego, słynnej Matki Królów (1982; prem. 1987), ekranizacjipowieści Kazimierza Brandysa, poświęconej dramatycznym losom Łucji Król, samotnej kobiety wychowującej czterech synów, z równie dramatycznym tłem losów kraju lat 1933-1956, odciskającymswe tragiczne piętno na każdym z nich, uhonorowanej Złotymi Lwami na gdyńskim festiwalu (1987) oraz Srebrnym Niedźwiedziem – na berlińskim (1988). 

Poza Zaorskim kompozytor blisko współpracował z Wiesławem Saniewskim oraz Maciejem Ślesickim. Muzyka Gintrowskiego stanowi mocne atuty Nadzoru (1983), Sezonu na bażanty (1985) i Dotkniętych (1988) Saniewskiego oraz Taty (1995), Show (2003) i Trzech minut. 21:37 (2010) Ślesickiego. Był także autorem muzyki do kilku popularnych seriali, m.in. Zmiennicy (1986) Stanisława Barei, Dorastanie (1987) Mirosława Gronowskiego czy 13 posterunek (1997-2000) Ślesickiego.

Najlepszą muzykę – uhonorowaną Brązowym Smokiem na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie (1988) oraz specjalną nagrodą na Biennale Filmu Animowanego „Fazy” w Bielsku-Białej (1989) – stworzył do animowanych Ścian (1987) Piotra Dumały, pełnej niepokojącego nastroju opowieści o człowieku zamkniętym w pomieszczeniu bez wyjścia. Jest także autorem muzyki do dwóch innych animacji: Lewiatana (1988) Marka Fałata i Przejścia (1989) Ewy Ziobrowskiej, oraz kilku dokumentów, m.in. Potęgi smaku (1995) Adama Pawłowicza, poświęconej Herbertowi, w której śpiewa kilka ballad skomponowanych do wierszy poety. Warto dodać, że Gintrowski często brał udział w nagrywaniu swej muzyki filmowej (gitara, instrumenty klawiszowe, śpiew). Kilkanaście jego piosenek rozbrzmiewa w polskich serialach oraz filmach fabularnych, m.in. w Bluszczu (1982) Hanki Włodarczyk, Ostatnim dzwonku (1989) Magdaleny Łazarkiewicz, Popiełuszko. Wolność jest w nas (2009) Rafała Wieczyńskiego.

W rozmowie ze Sławomirem Zygmuntem, zatytułowanej Mniej mi się chce („Express Wieczorny – Kulisy”, 15 listopada 1996), tak mówi o pisaniu dla kina: „Dostaję scenariusz, ale generalnie rzecz biorąc praca zaczyna się od momentu, kiedy film jest zmontowany. Oglądamy z reżyserem taką pierwszą wersję, jeszcze bez dźwięku i omawiamy te sceny, w których powinna być muzyka. Następnie biorę kasetę video z przegranym takim «brudnym» filmem do domu, siadam wygodnie w fotelu i zabieram się do pracy”. Najbardziej był zadowolony z muzyki do Matki Królów, Nadzoru i Dotkniętych, a także Zmienników, bo „to była fantastyczna przygoda, bo to – jak wyznaje we wspomnianym wywiadzie – jedyna komedia, do której napisałem muzykę”.

Bardzo szybko wypracował swój charakterystyczny, natychmiast rozpoznawalny styl. Tworzył muzykę niezwykle ekspresyjną, przesyconą silnymi emocjami, ale zawierającą także medytacyjne intermedia. 

„Kiedy o nim myślę, to chciałabym sparafrazować słowa Babla tyczące Beni Krzyka. U Babla, kiedy Benia coś mówi smacznie, to chciałoby się, żeby coś jeszcze powiedział. Gintrowski komponuje niewiele i zawsze, kiedy słucham jego pięknych melodii, to chciałabym, żeby jeszcze coś zagrał” – powiedziała o nim Agnieszka Osiecka. Odszedł przedwcześnie, w pełni sił twórczych, w wieku sześćdziesięciu lat.

Jerzy Armata