Matka Królów  [1982]

Matka Królów

rok produkcji:

1982

premiera:

marzec 1987

czas trwania:

127 min

Reżyseria:

Janusz Zaorski

Scenariusz:

Kazimierz Brandys

Zdjęcia:

Edward Kłosiński, Witold Adamek

Obsada:

Magda Teresa Wójcik [Łucja Król], Zbigniew Zapasiewicz [Wiktor Lewen], Franciszek Pieczka [węglarz Cyga], Bogusław Linda [Klemens Król], Michał Juszczakiewicz [Staś Król], Adam Ferency [Zenon Król], Krzysztof Zaleski [Roman Król], Henryk Bista [Grzegorz], Tadeusz Huk [Renard], Jerzy Trela [Hiszpan], Jerzy Stuhr [ubek], Joanna Szczepkowska [Marta], Andrzej Zaorski [Jagosz], Eugeniusz Kamiński [taksówkarz Zbyszek], Zbigniew Bielski [Kogut]

Montaż:

Józef Bartczak

Muzyka:

Przemysław Gintrowski

Scenografia:

Teresa Barska

Produkcja:

Zespół Filmowy „X” , Zespół Filmowy „Rondo”

Kierownictwo produkcji :

Andrzej Smulski

Nagrody:

  • Don Kichot 1987
  • Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni 1987: Grand Prix Złote Lwy, nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą dla Magdy Teresy Wójcik, nagroda za drugoplanową rolę kobiecą dla Joanny Szczepkowskiej, Nagroda Dziennikarzy, Nagroda Jury Młodzieżowego
  • Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia 1987 dla Magdy Teresy Wójcik
  • Złota Kaczka 1988
  • Złota Taśma 1988
  • MFF Berlin (Niemcy) 1988: Srebrny Niedźwiedź
  • Nagroda Włoskiego Centrum Kultury Adelaide Riston 1989 dla Magdy Teresy Wójcik
  • FF Sopot 1989: Statuetka Wolności

O filmie

Rok 1933. Po śmierci męża Łucja Król sama wychowuje czterech synów: Klemensa, Zenona, Romana i Stanisława. Jest prostą kobietą, która zarabia na życie praniem bielizny i sprzątaniem. Zaprzyjaźnia się z komunistą, doktorem Lewenem, Żydem. Podkomisarz Jagosz z policji śledczej proponuje Łucji zapłatę za składanie informacji o Lewenie. Łucja jednak uprzedza przyjaciela, że interesuje się nim policja. Wkrótce potem Lewen zostaje aresztowany i osadzony w więzieniu.

Wybucha wojna. Zenon Król jedzie na przymusowe roboty do Rzeszy. Łucja opiekuje się pozostałymi synami i udziela schronienia Lewenowi. Doktor w rewanżu daje lekcje Klemensowi i jego dziewczynie Marcie oraz przyjacielowi obojga Kogutowi. Któregoś dnia do mieszkania Łucji wdziera się niemiecki żołnierz. Rozpoznaje w Lewenie Żyda i chce go zastrzelić. Kogut zabija Niemca. Klemens i Kogut biorą udział we wspólnej akcji. Mają dokonać zamachu w niemieckiej kawiarni. W czasie strzelaniny Kogut ginie, a Klemens wpada w ręce Niemców. Udaje mu się jednak uratować życie. Po wojnie Łucja wraz z synami opowiada się po stronie nowej komunistycznej rzeczywistości. W czasie 1-majowej defilady rozpoznaje Lewena wśród dygnitarzy i odnawia dawną znajomość. Władze partyjne zaczynają podejrzewać Klemensa, że miał coś wspólnego ze śmiercią Koguta i że współpracował z Niemcami. Niebawem Klemens zostaje aresztowany. Na prośbę Łucji doktor Lewen decyduje się interweniować w jego sprawie. Nie udaje mu się jednak nic zrobić. Orientuje się, że wstawiając się za Klemensem, mógłby zgubić siebie. Żona Marta i brat Stanisław potępiają Klemensa jako wroga ludu. Jest to dla Łucji cios. Oskarżony pod wpływem tortur, przyznaje się do nie popełnionej winy. Stanisław wykoleja się i trafia do więzienia pod zarzutem obrabowania kiosku, a Zenon toczy jałowe spory ideowe z Romanem. W czasie 1-majowego święta zrozpaczona Łucja daremnie próbuje wręczyć Bierutowi list z prośbą o interwencję. Po śmierci Stalina sytuacja polityczna ulega zmianie. Klemens odwołuje swoje zeznania, ale niedługo potem wyczerpany więzienną głodówką umiera. Rozczarowany do swoich ideałów Lewen w wędrówce po Warszawie wspomina dawne czasy wiary i nadziei. Łucja Król, nie wiedząc, że Klemens nie żyje, daremnie oczekuje jego powrotu.

Losy prostej kobiety, samotnie wychowującej synów, ukazane na tle historii Polski lat 1933-1956. Wizja trzech epok najnowszych dziejów Polski: kryzysu lat trzydziestych, okresu wojny i okupacji oraz czasów stalinowskich. Dramat matki walczącej o synów zderzony z procesami historycznymi, których tragicznych konsekwencji nie jest w stanie zrozumieć.



Joanna Piątek, Leksykon polskich filmów fabularnych, Warszawa 1996

Cytaty

  • Przeszłam w życiu niejedno, żeby synów wychować, i wiem, co to jest bieda. Podobno prostym ludziom ma się teraz polepszyć. Więc czemu spotkała mnie krzywda? W przekonaniu moim syn został oskarżony niewinnie. Nic złego nie...

  • Janusz Zaorski dokonał wielu zmian [w stosunku do powieści Brandysa], rozumiejąc, że film z lat 80. musi być czymś innym dla Polaków niż zapomniana literatura Października. Było to trudne także dlatego, że tematyka...

    Rozwiń

Bibliografia