Akademia polskiego filmu

Niekochana Janusza Nasfetera (1965) – dramat psychologiczny rozgrywający się podczas okupacji hitlerowskiej, który znalazł miejsce w programie Akademii Polskiego Filmu – należy do najambitniejszych dokonań autora zdjęć filmowych Antoniego Nurzyńskiego.

Przedwczesna śmierć 19 lutego 1974 roku w Warszawie, w wieku 39 lat (Nurzyński urodził się 7 lutego 1935 roku w Skierniewicach) nie pozwoliła artyście rozwinąć skrzydeł w filmie barwnym – na kolorowym negatywie zrealizował zdjęcia tylko do trzech filmów fabularnych: melodramatu Ryszarda Bera Kaszebe (1970), komedii Jerzego Ziarnika Niebieskie jak morze czarne (1971) i dramatu psychologicznego Jerzego Gruzy Przeprowadzka (1972, prem. 1982) – ale za to na taśmie czarno-białej zdążył on wykazać się wszechstronnymi uzdolnieniami.

Obok Niekochanej świadczą o tym filmy tak różne stylistycznie, jak: farsa wojenna Stanisława Lenartowicza Giuseppe w Warszawie (1964), oparty na długich ujęciach Walkower Jerzego Skolimowskiego (1965), kolejny mroczny dramat okupacyjny Nasfetera Długa noc (1967, prem. 1989) czy czerpiące z poetyki i technik realizatorskich kina dokumentalnego dramaty kryminalne Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię Janusza Majewskiego (1969) oraz Trąd Andrzeja Trzosa-Rastawieckiego (1971). W dramacie społeczno-psychologicznym Andrzeja Jerzego Piotrowskiego Znaki na drodze (1969) wzorcowo sfilmował jeden z pierwszych w kinie polskim pościgów samochodowych.

Antoni Nurzyński ukończył w 1957 roku studia na Wydziale Operatorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi. Do roku 1962 wykładał na tej uczelni.

Zanim Zerwanym mostem Jerzego Passendorfera (1962) zadebiutował jako autor zdjęć w pełnometrażowych kinowych filmach fabularnych, doskonalił umiejętności, będąc operatorem filmów dokumentalnych, a przede wszystkim terminując u wybitnych autorów zdjęć filmowych podczas realizacji głośnych później dzieł spod znaku Polskiej Szkoły Filmowej: Lotnej Andrzeja Wajdy (1959, współpraca operatorska, zdjęcia: Jerzy Lipman), Nikt nie woła Kazimierza Kutza (1960, operator kamery, zdjęcia: Jerzy Wójcik), Matki Joanny od Aniołów Jerzego Kawalerowicza (1960, operator kamery, zdjęcia: Jerzy Wójcik), Zaduszek Tadeusza Konwickiego (1961, operator kamery, zdjęcia: Kurt Weber).

Andrzej Bukowiecki