Akademia polskiego filmu

Scenarzysta, autor opracowania plastycznego i reżyser filmów animowanych. Urodził się 14 listopada 1948 roku w Poznaniu. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu (1977). W 1990-91 był wykładowcą na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Bilkent w Ankarze. Prowadzi Pracownię Filmu Animowanego na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu oraz w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Tworzy kino autorskie, ale nie kręci ciągle „tego samego filmu” – jak wielu wybitnych reżyserów – a każde jego nowe dzieło jest, głównie ze względu na swą formę, inne od poprzedniego. W jego poszukiwaniach widać wyraźne inspiracje sztuką Zbigniewa Rybczyńskiego, zresztą terminował – w trakcie swych studiów na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby poznańskiej uczelni, które zakończył w 1977 roku dyplomem w pracowni prof. Antoniego Zydronia w zakresie projektowania graficznego ze specjalnością komunikacji wizualnej – na planie filmu Oj, nie mogę się zatrzymać (1974), jednym z ciekawszych dokonań tego artysty, przed zrealizowaniem oscarowego Tanga (1980).

Tango Rybczyńskiego to skondensowana opowieść o pamięci pewnego pokoju, metafora na temat zależności ludzkich losów i mijającego czasu. Oto w czterech ścianach pokoju rozgrywają się równocześnie wydarzenia z przeszłości z udziałem różnych jego lokatorów lub osób, które się w nim znalazły bardziej lub mniej przypadkowo. Neumann w Bloku (1982) – jednym ze swych najlepszych filmów, nagrodzonym w Huesca i Oberhausen – tworzy „pamięć” tytułowego obiektu. Dzięki technikom trickowym pokazuje w kadrze przekroje podobnych do siebie mieszkań. We wcześniejszym 5/4 (1979), w którym artysta dzieli kadr na cztery części, widać wyraźne „ślady” fantastycznej Nowej książki (1975) Rybczyńskiego, choć nie jest to ślepe naśladownictwo, a twórcza inspiracja.

Neumann to bez wątpienia filmowy krewniak „Zbiga”, twórca niespokojny, ciągle eksperymentujący, z równym powodzeniem uprawiający różnorodne techniki animacyjne, od klasycznych po przetworzenia komputerowe, czego najlepszymi przykładami wspomniany Blok (1982), Zdarzenie (1987) czy Zoopraxiscope. W pełnym suspensu Zdarzeniu, uhonorowanym laurami festiwalowymi w Oberhausen, Lozannie, Krakowie i Bielsku-Białej, jako tworzywo animacji wykorzystał fotografie. Z kolei Zoopraxiscope jest dedykowany Eadweardowi Muybridge’owi, angielskiemu fotografikowi, pionierowi kina – wykorzystane są w filmie jego zdjęcia i zaprezentowana metoda twórcza. A wszystko z dowcipem i dyskretnym urokiem pierwszych projekcji, w rytm ragtime’owej muzyki fortepianowej Janusza Hajduna, notabene kompozytora motywu przewodniego Tanga Rybczyńskiego.

Neumann ma w swym dorobku także odcinki popularnych cykli filmowych, m.in. teledyski do muzyki poważnej – Symfonia dziecięca (1989), V Sonata C-dur (1992), Marzenie (1993), Lot trzmiela (1993), Preludia (1996), a także serialu 14 bajek z królestwa Lailonii według Leszka Kołakowskiego dla dużych i małych – O zabawkach dla dzieci (1999), ale nie traktuje ich „rzemieślniczo”, a twórczo, poszukując – tak jak w filmach stricte autorskich – nowych rozwiązań wyrazowych i narracyjnych.

Jerzy Armata