Akademia polskiego filmu

Reżyser filmowy, teatralny, operowy i telewizyjny, scenarzysta, operator, aktor, pedagog, publicysta. Urodził się 14 grudnia 1948 roku w Szczecinie. Absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego (1972) i Wydziału Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (1978). W czasie studiów uniwersyteckich uprawiał krytykę filmową na łamach tygodnika „Kultura”.

Zadebiutował Indeksem (1977), który był jednocześnie jego filmem dyplomowym. Odesłanie go przez cenzurę na półki (premiera dopiero w 1981 roku) spowodowało, że za swój drugi film – Kung-fu (1979) – dostał na festiwalu w Gdańsku nagrodę za najlepszy debiut (także dziennikarze uhonorowali ten film swoim laurem). Tymi dwoma filmami wpisuje się znakomicie w dominujący na przełomie lat 70. i 80. w polskiej kinematografii nurt kina moralnego niepokoju (autorem tego terminu jest właśnie Kijowski). W Indeksie reżyser rzetelnie przedstawiał rzeczywistość pomarcową, jego bohater za walkę w obronie kolegów zostaje usunięty z uczelni, zaś w Kung-fu pokazuje grupę młodych ludzi odnawiających łączące ich podczas studiów przyjacielskie więzy, by solidarnie przeciwstawić się lokalnym układom, które spowodowały odsunięcie od pracy jednego z nich. W kolejnych filmach: Głosach (1980) – przejmującej opowieści o kobiecie, którą tytułowe, tylko przez nią słyszalne dźwięki doprowadzają do rozstroju nerwowego, Maskaradzie (1986) – dramacie postaw, rozgrywającym się w środowisku aktorskim, Stanie strachu (1989) – tym razem pamiętny grudzień 1981 roku w tym samym środowisku – pogłębia interesujące go tematy: kwestie wyboru postępowania, wewnętrznej stabilności, ułomności ludzkiej natury. Podobnie w zrealizowanym w sensacyjnej poetyce Kameleonie (2001). Na szczególną uwagę zasługuje Warszawa. Rok 5703 (1992; Nagroda Fundacji Artura Braunera, 1993), ekranizacja noweli Tragarz puchu Jerzego Janickiego, dramatycznej opowieści o Polce ukrywającej parę Żydów, którzy wydostali się z getta, przeniesionej już na ekran w 1983 roku przez Stefana Szlachtycza.

Janusz Kijowski jest również uznanym pedagogiem. Od 1983 roku prowadzi wykłady w Institut National Superieur des Arts du Spectacle w Brukseli, a od 1998 roku także w łódzkiej szkole filmowej. Prowadzi zajęcia dydaktyczne również na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Dyrektor naczelny i artystyczny Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie. Wieloletni wiceprezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich. W 2002 roku został wybrany wiceprezesem Europejskiej Federacji Reżyserów Filmowych (FERA). W latach 2005-2008 był członkiem Rady Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej.

Jerzy Armata