Akademia polskiego filmu

Prawnik, polityk, scenarzysta. Bliski współpracownik Krzysztofa Kieślowskiego, współscenarzysta jego najgłośniejszych filmów: Bez końca, Dekalogu, Podwójnego życia Weroniki, Trzech kolorów.

Urodził się 25 października 1945 roku w Warszawie. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (1970). Od 1973 roku prowadzi praktykę adwokacką; w czasie stanu wojennego uczestniczył jako obrońca w wielu procesach politycznych. Po transformacji ustrojowej zaangażował się w działalność polityczną; w latach 1991-1993 i 1997-2011 piastował godność senatora RP.

W latach osiemdziesiątych rozpoczął bliską współpracę z Krzysztofem Kieślowskim; jest współscenarzystą jego siedmiu filmów kinowych oraz dziesięciu odcinków telewizyjnego cyklu Dekalog. Ich współpraca rozpoczęła się od rozgrywającego się w czasie stanu wojennego Bez końca (1984). Bohaterem tej przejmującej opowieści jest mecenas Antoni Zyro, który… nazajutrz po własnym pogrzebie wraca do swego mieszkania i odtąd towarzyszy żyjącym, ingerując niekiedy w ich losy. Film Kieślowskiego okazał się niezwykle trafnym opisem Polski czasu wojennego.

Przedsięwzięciem niezwykłym, precedensowym w historii filmu okazał się telewizyjny cykl Dekalog (1988), inspirowany dziesięcioma przykazaniami. Muzykę do wszystkich odcinków skomponował Zbigniew Preisner (podobnie jak do wszystkich filmów Krzysztofa Kieślowskiego, zrealizowanych na podstawie scenariuszy napisanych wspólnie z Piesiewiczem). Tylko aktorzy i operatorzy zmieniali się w każdej części. Dekalog to dziesięć przenikliwych telewizyjnych godzinnych opowieści, stawiających pytania o sprawy najprostsze, a zarazem najważniejsze. Dwie z nich – Krótki film o zabijaniu (1987) i Krótki film o miłości (1988) – inspirowane piątym („Nie zabijaj") i szóstym („Nie cudzołóż") przykazaniem, Kieślowski zrealizował także w dłuższej, kinowej wersji. Pośród kilkunastu laurów, którym obsypano oba filmy, znalazła się też nagroda za scenariusz dla Krótkiego filmu o miłości na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (1988). 

Podwójne życie Weroniki (1991) to pierwszy film Kieślowskiego nakręcony w koprodukcji  z kinematografią francuską. Ta przejmująca opowieść o miłości, życiu i śmierci ma dwie protagonistki: Véronique i Weronikę. Jedna mieszka we Francji, druga w Polsce. Obie są utalentowane muzycznie, obie też mają kłopoty z sercem...

Tryptyk Trzy kolory powstał w koprodukcji francusko-szwajcarsko-polskiej. Inspirowany barwami flagi francuskiej, okazał się dość niekonwencjonalną próbą filmowych rozważań nad rewolucyjnymi ideami – równością, wolnością i braterstwem. Bohaterka Niebieskiego (1993) traci męża i córeczkę w wypadku samochodowym. Zaczyna wieść nowe życie, anonimowe i niezależne... Protagonista Białego (1994) zmuszony jest rozwieść się ze swą żoną. Jednocześnie traci pracę, mieszkanie, spada na dno. Dość przypadkowo podnosi się jednak, zdobywa majątek i postanawia się odegrać na swej byłej żonie... I wreszcie Czerwony (1994). Stary, zgorzkniały, emerytowany sędzia zaszył się w swym podgenewskim domu. Samotność próbuje urozmaicić sobie podsłuchiwaniem rozmów telefonicznych. Nagle w jego życie wkracza młoda, śliczna dziewczyna... Scenariusz do Niebieskiego otrzymał nominację do Cezara (1994), a do Czerwonego – nominacje do BAFTY, Cezara i Oscara.   

W rozmowie ze Stanisławem Zawiślińskim, biografem i wielkim znawcą twórczości Kieślowskiego, reżyser powiedział: „Każdy człowiek chce zmieniać świat, kiedy zaczyna cokolwiek robić. Ja chyba nie liczyłem na to, że można zmienić świat w dosłownym tego słowa znaczeniu. Myślałem, że uda się ten świat opisać". I udało się. Nie tylko jego zewnętrzny aspekt, ale i wewnętrzny. Dodajmy, z wydatną pomocą przyjaciela, Krzysztofa Piesiewicza. Kieślowski zaczynał karierę jako dokumentalista. I takim do końca – pomimo uprawiania kina fabularnego – pozostał. Dokumentalistą ludzkich wnętrz.

Krzysztof Piesiewicz jest ponadto autorem scenariusza Ciszy (2001) Michała Rosy, która miała stanowić pierwszą część zamierzonego, a niezrealizowanego przez scenarzystę cyklu Naznaczeni. Bohater opowieści Szymon, bawiąc się z kolegami, staje się mimowolnym sprawcą wypadku samochodowego, w którym giną rodzice kilkuletniej Magdy. Po dwudziestu dwóch latach ich drogi schodzą się ponownie. Pięć lat później Stanisław Mucha przeniósł na ekran inny scenariusz Piesiewicza. Nadzieja (2006) to zrealizowana w koprodukcji polsko-niemieckiej ekranizacja jednej z części tryptyku scenariuszowego Krzysztofa Piesiewicza Wiara – Nadzieja – Miłość. Fabuła opowieści jest prosta. Oto pewien właściciel galerii zleca kradzież cennego obrazu z miejscowego kościoła. Świadkiem przestępstwa staje się młody chłopak, który utrwala przebieg włamania na taśmie wideo i próbuje – drogą szantażu – zmusić ogólnie znanego i szanowanego obywatela do zawrócenia z przestępczej drogi.

Piesiewicz lubi takie scenariuszowe cykle. Razem z Krzysztofem Kieślowskim napisał Dekalog, później Trzy kolory, a następnie – już samotnie – Piekło – Czyściec – Niebo (Piekło przeniósł na ekran Danis Tanović w 2005 roku, Niebo – Tom Tykwer trzy lata wcześniej; scenariusz do Nieba otrzymał nominację do Europejskiej Nagrody Filmowej, 2002). Jego scenariusze, choć biorą się z dokumentalnej obserwacji życia, pomimo opisywania jednostkowych przypadków mają charakter uniwersalnych, ponadczasowych przypowieści. Jak kiedyś – u zarania kina – Nietolerancja Davida Warka Grifittha, jak słynny Przypadek Krzysztofa Kieślowskiego.

Jerzy Armata