Akademia polskiego filmu

Scenarzysta, reżyser i autor opracowania plastycznego filmów rysunkowych. Urodził się 26 lutego 1927 roku w Poraju koło Częstochowy. Choć z pierwotnego wykształcenia ekonomista, już w wieku 23 lat związał się z kinematografią, początkowo jako rysownik w Studiu Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej, a od 1956 roku w Warszawie, gdzie współorganizował filię SFR – w 1958 roku przekształconą w Studio Miniatur Filmowych. Absolwent Wydziału Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (1977). Współpracownik Telewizyjnego Studia Filmów Animowanych w Poznaniu, którym kierował w latach 1985-92.

Jako reżyser zadebiutował w 1956 roku Tajemnicą starego zamku, detektywistyczną opowiastką napisaną przez Zbigniewa Lengrena. Bohaterem filmu następnego – W dżungli (1957) – był kolekcjoner motyli niespodziewanie zaatakowany przez tygrysa, któremu z pomocą przychodzą małpki miewające niekonwencjonalne pomysły. Do tej scenerii powrócił w – zrealizowanym trzydzieści lat później – serialu  Czarny Błysk (1988-1991). Kolejny film, Przygoda marynarza (1958), rozgrywa się na z pozoru bezludnej wyspie, z której tytułowemu bohaterowi udaje się sprytnym fortelem uciec przed złowrogimi kanibalami.

Pierwsze filmy Giersza były realizowane metodą rysunkową. Przełomem okazał się Mały western (1960), pełna błyskotliwych gagów i zaskakujących zwrotów akcji parodia „dużego” westernu, w którym – zafascynowany kolorem jako tworzywem filmowym – porzucił tradycyjny rysunek na rzecz tzw. ruchomego malarstwa, które od tego czasu przeważać będzie w jego twórczości. Zaczął malować na celuloidach, ożywiając swobodną plamę barwną, co przyniosło znakomite efekty. Najlepszym tego przykładem Czerwone i czarne (1963), pełna suspensu i humoru opowieść o konflikcie między dwiema tytułowymi barwami, z których jedną uosabia toreador, a w drugą wciela się byk.

W swym ruchomym malarstwie doszedł Giersz niemal do perfekcji w Koniu (1967), urzekającej opowieści o wolnym rumaku, który zwycięża z próbującym go okiełznać człowiekiem, czy w Pożarze (1975), dramatycznej impresji przedstawiającej życie wypełnionego zwierzętami lasu, w którym wybuchł tytułowy kataklizm. Duże wrażenie robi zrealizowana tuż po stanie wojennym Gwiazda (1984), pełna poezji i zadumy – oparta na śpiewogrze Ernesta Brylla i Wojciecha Trzcińskiego Kolęda Nocka – opowieść bożonarodzeniowa.

W twórczości Giersza godny odnotowania jest nurt animowanego filmu oświatowego dla najmłodszych, gdzie poprzez atrakcyjną formułę zabawową wprowadza dzieci w świat wiedzy. Dobrymi tego przykładami są Dinozaury (1963), zaznajamiające w przystępny sposób z fauną odległych okresów geologicznych, czy Kłopoty z ciepłem (1964), traktujące o problemach ciepłoty ciała gadów, ptaków i ssaków, zilustrowanych cyklem zabawnych anegdot rysunkowych, prostych i wymownych plastycznie, najczęściej spointowanych zaskakującymi gagami. Edukacyjny charakter mają także teledyski – Rondo alla Turca (1993) i W grocie króla gór (1996), efektowne plastyczne interpretacje znanych utworów muzyki klasycznej.

W poznańskim Telewizyjnym Studiu Filmów Animowanych, gdzie powstały, zrealizowana została również Żywa woda (2003), odcinek jednej z ciekawszych serii ostatnich lat, zatytułowanej Baśnie i bajki polskie. Bo Giersz uprawia także z powodzeniem twórczość serialową. Jest autorem dwóch odcinków pionierskiego serialu warszawskiego Studia Miniatur Filmowych Jacek Śpioszek: W piaskach pustyni  (1962) i Podarta książka  (1962). W jego filmografii można znaleźć jeszcze Madame Soprani (1963), odcinek detektywistycznego serialu Na tropie..., pięć części Czarnego Błysku, a przede wszystkim Proszę słonia (1968), serialową ekranizację bestsellerowej książki Ludwika Jerzego Kerna (dziesięć lat później z materiałów serialowych powstał pełnometrażowy film kinowy).

Witold Giersz zrealizował blisko pół setki filmów, za które otrzymał ponad sześćdziesiąt nagród i wyróżnień na wielu prestiżowych festiwalach, m.in. w Cannes, Cork, Honolulu, Oberhausen, Paryżu, Teheranie, Turynie, Krakowie i Poznaniu. W 2017 roku, w którym polska animacja obchodziła swoje 70. urodziny, artysta został uhonorowany – za całokształt twórczości – Smokiem Smoków na 57. Krakowskim Festiwalu Filmowym (notabene podczas pierwszej edycji w 1961 roku jego Mały western został nagrodzony Złotym Smokiem Wawelskim) oraz Kryształowym Pegazem na 10. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Animator w Poznaniu.

Jest bohaterem filmów dokumentalnych: Witold Giersz. 24/sek. (1977) Marty Piszczatowskiej i Witold Giersz – sztuka animacji (2011) Macieja Kura, trzeciego odcinka dokumentalnego serialu telewizyjnego Anima (2000) Jerzego Armaty oraz książki Witold Giersz malarz ekranu Joanny Prosińskiej-Giersz i Jerzego Armaty (Warszawa, 2012).

Jerzy Armata