Akademia polskiego filmu

Studio Filmowe „Oko” było jednym z najmłodszych Zespołów Filmowych. Powstało na początku 1984 roku w dramatycznych okolicznościach. Władze komunistyczne chciały na miejsce kierownika Zespołu Filmowego „Silesia” Ernesta Brylla mianować jednego z partyjnych reżyserów, na co nie godziło się środowisko filmowe. W efekcie napiętej sytuacji los „Silesii” został przypieczętowany, a niejako na jej miejsce powołano Zespół Filmowy „Oko”.  Szefem i kierownikiem artystycznym Zespołu wybrano Tadeusza Chmielewskiego, a Ernest Bryll został kierownikiem literackim. Funkcję szefa produkcji objął Jan Włodarczyk (dotychczas w „Silesii”), który wraz z Tadeuszem Chmielewskim prowadził je aż do 2011 roku. Do nowego Zespołu przeszli reżyserzy wcześniej związani z „Silesią”.  W 1989 roku, podobnie jak inne Zespoły, także „Oko” zmieniło swój status, stając się samodzielną Instytucją Filmową – Studiem Filmowym, podległą Komitetowi Kinematografii. Koniec Studia przypadł na rok 2011, kiedy to zostało połączone ze Studiem Filmowym „Kadr” – nową instytucją kultury.

Szybko w „Oku” uformowała się grupa twórców, którzy wyznaczali profil produkcji Zespołu. Stałą ekipę tworzyli tacy twórcy, jak Andrzej Barański (Kobieta z prowincji, Tabu, Kawalerskie życie na obczyźnie, Kramarz, Nad rzeką, której nie ma), Roman Załuski (Kogel-mogel, Och, Karol), Marek Piestrak (Powrót wilczycy, Łza księcia ciemności), Ryszard Ber (Niech żyje miłość, serial Kanclerz). Wiesław Saniewski wyreżyserował  w „Oku” swój drugi film kinowy Sezon na bażanty. Stanisław Jędryka zrealizował zaś serię filmów telewizyjnych, gdyż w latach 80. Zespół był jednym z najbardziej aktywnych producentów filmów i seriali dla TVP. W „Oku” powstały takie seriale, jak m.in. Na kłopoty... Bednarski Pawła Pitery czy Tulipan Janusza Dymka i Andrzeja Swata.

W trudnych dla kinematografii latach 90. do ekipy „Oka” dołączyły nowe nazwiska. W 1989 roku Janusz Kijowski zrealizował Stan strachu, a następnie Wojciech Wójcik 3 dni bez wyroku. Jednym z najważniejszych tytułów w filmografii Zespołu z tego okresu był film Doroty Kędzierzawskiej Wrony. Szczególnie istotna okazała się dla „Oka” współpraca z Jackiem Bromskim, która zaczęła się w 1998 roku produkcją filmu U Pana Boga za piecem. Bromski zrealizował w „Oku” całą swoją trylogię białostocką (U Pana Boga za piecem, U Pana Boga w ogródku, U Pana Boga za miedzą) oraz nagrodzony Grand Prix w Mar del Plata dramat To ja, złodziej.

Charakterystyczną cechą „Oka” jako zespołu była duża otwartość na kino gatunkowe (komedie, horrory, kryminały). Przez cały okres swojej działalności zwracało się ono w stronę kina dla młodego widza (Smacznego, telewizorku Pawła Trzaski, serial Przyłbice i kaptury, dwie części Oka proroka Pawła Komorowskiego, Król sokołów Vaclava Vorlička, filmy Marka Piestraka i Stanisława Jędryki).

Anna Wróblewska