Akademia polskiego filmu

Niezwykle wszechstronny aktor – filmowy, teatralny i telewizyjny, a także radiowy. Laureat Złotego Mikrofonu (1993) za całokształt twórczości radiowej, ze szczególnym uwzględnieniem kreacji postaci Polikarpa Lepieszki w powieści radiowej W Jezioranach. Z powodzeniem uprawia również piosenkę poetycką, specjalizując się głównie w balladach Bułata Okudżawy.   

Urodził się 29 czerwca 1924 roku w Kownie. Absolwent Wydziału Aktorskiego warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej z siedzibą w Łodzi (1949). Początkowo występował w teatrach łódzkich: Nowym (1949-1960) i 7.15 (1960-1961), a następnie stołecznych: Dramatycznym (1961-1963), Powszechnym (1963-1968, 1974-2010) i Narodowym (1969-1974).

Wystąpił w blisko dwustu filmach i serialach telewizyjnych, przede wszystkim w rolach drugoplanowych i epizodycznych, choć często były one niezwykle wyraziste i na długo zapadające w pamięć widza. Po raz pierwszy pojawił się na ekranie jako członek bandy strzelający do generała Karola „Waltera” Świerczewskiego w monumentalnym Żołnierzu zwycięstwa (1953) Wandy Jakubowskiej, zaś pierwszą większą rolę – cwaniaczka Kwaśniewskiego – zagrał w Ludziach z pociągu (1961) Kazimierza Kutza, wnikliwym studium psychologicznym społeczeństwa polskiego czasu okupacji, którego reprezentatywny przekrój stanowią pasażerowie zatrzymanego przez hitlerowców pociągu, poddani dramatycznej próbie człowieczeństwa.

Dużo sympatii przysporzyła Lutkiewiczowi rola Luśni, wachmistrza dragonów, ulubionego żołnierza tytułowego bohatera ekranizacji trzeciej części Sienkiewiczowskiej Trylogii – Pana Wołodyjowskiego (1969), dokonanej przez Jerzego Hoffmana. Trzydzieści lat później wcielił się w starego Barabasza w Hoffmanowskiej adaptacji Ogniem i mieczem (1999). Lubił role w filmach kostiumowych: w rozgrywającym się na Żmudzi horrorze Janusza Majewskiego Lokis (1970) zagrał tajemniczego – i złowróżebnego – doktora Froebera, lekarza hrabiny Szemiotowej, w Lekcji martwego języka (1979), tegoż reżysera, opartym na motywach znanej powieści Andrzeja Kuśniewicza sugestywnym obrazie rozpadu monarchii austro-węgierskiej – leśniczego Szwandę, w Ostrzu na ostrzu (1983) Tadeusza Junaka, ekranizacji awanturniczej powieści Józefa Hena Przypadki starościca Wolskiego – starostę Krasickiego. Z ról współczesnych warto przede wszystkim wspomnieć  o Macieju Grzybie w Awansie (1974) Janusza Zaorskiego, adaptacji popularnej książki Edwarda Redlińskiego o próbach „ucywilizowania” polskiej wsi.

Lutkiewicz gra bardzo dużo, jest aktorem wszechstronnym, dobrze czującym się, zarówno w komicznym, jak i tragicznym repertuarze, w większych, mniejszych i najmniejszych rolach. Potrafi jednak nawet na swych aktorskich „miniaturkach” odcisnąć własne piętno. Wymieńmy kilka z nich, jakże różnorodnych w swym charakterze (i rozmiarze): bikiniarz w Sprawie do załatwienia (1953) Jana Rybkowskiego i Jana Fethke, policjant w Ewa chce spać (1958) Tadeusza Chmielewskiego, gwałciciel Ingi w Pierwszym dniu wolności (1964) Aleksandra Forda, biskup warmiński w Koperniku (1972) Ewy i Czesława Petelskich, ginekolog w Nadzorze (1983) Wiesława Saniewskiego, naczelnik więzienia w Pismaku (1984) Wojciecha Jerzego Hasa, Doktor na Balu u Senatora w Lawie (1989) Tadeusza Konwickiego czy dyrektor PGR-u w Kuchni polskiej (1991) Jacka Bromskiego.

Jerzy Armata