Akademia polskiego filmu

W wywiadzie rzece, zatytułowanym Podwójnie urodzony (2009), w rozmowie z Izą Komendołowicz i Anną Grużewską, aktor wyznaje, że jego życie zaczęło się od oszustwa babki Bronisławy, która nie mogąc pogodzić się z faktem, że jej wnuk przyszedł na świat 24 grudnia 1926 roku w Krasnymstawie, a nie we Lwowie, dokonała zmiany w akcie urodzenia. Poprawiła także datę urodzenia, by wnuka zbyt wcześnie nie zabrano do wojska.

A więc oficjalnie Witold Pyrkosz urodził się 1 stycznia 1927 roku we Lwowie. Jest absolwentem Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej w Krakowie (1954). Grał w teatrach: im. Stefana Żeromskiego w Kielcach (1954-1955), Ludowym w Nowej Hucie (1955-1964), Polskim we Wrocławiu (1964-1975), oraz warszawskich: Polskim (1975-1981), Studio (1981-1982), Rozmaitości (1982-1983), Narodowym (1983-1990) i Na Woli (1990-1992). Laureat wielu prestiżowych nagród, m.in.: Kryształowego Granatu na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu (2002), Telekamery (2005), SuperWiktora (2006), Jańcia Wodnika na Prowincjonaliach we Wrześni (2014).

Zagrał w blisko 150 filmach i serialach telewizyjnych. Po raz pierwszy pojawił się na ekranie – jako „Malutki”, dowódca oddziału NSZ – w Cieniu (1956) Jerzego Kawalerowicza. Często grywał wojskowych, najczęściej w stopniu porucznika – tak było w Kwietniu (1961) Witolda Lesiewicza, Potem nastąpi cisza (1965) Janusza Morgensterna, Tylko umarły odpowie (1969) Sylwestra Chęcińskiego, choć tu wcielił się w porucznika Milicji Obywatelskiej. Role stróżów prawa równoważył rolami przestępców, w tych wypadał zdecydowanie lepiej, wystarczy wspomnieć: „Kaczora” w telewizyjnej Mecie (1971) Antoniego Krauzego, Cześka Matusiaka, szefa gangu, w Trądzie (1971) Andrzeja Trzosa-Rastawieckiego czy – przede wszystkim – Duńczyka w Vabanku (1981) i Vabanku II, czyli ripoście (1984) Juliusza Machulskiego, kasiarza z klasą, prezencją i wdziękiem. 

Pyrkosz to znakomity aktor komediowy, czego dowodem tak wspaniałe, a jednocześnie różnorodne kreacje – jak „Warszawiak” w Samych swoich (1967) i Nie ma mocnych (1974) Sylwestra Chęcińskiego, Jędruś Pyzdra w Janosiku (1974) Jerzego Passendorfera, Zenona Bambalina, redaktor naczelna pisma „Pasikonik”, w Kingsajz (1987) Juliusza Machulskiego, żebrak w Kramarzu (1990) Andrzeja Barańskiego czy Gniewisz w Szabli od Komendanta (1995) Jana Jakuba Kolskiego. Ale nie tylko, w jego dorobku aktorskim znajduje się także wiele – znów niezwykle zróżnicowanych – ról poważnych, refleksyjnych, dramatycznych, jak: partyjny dygnitarz, następca Brońskiego, w Bez znieczulenia (1978) Andrzeja Wajdy, szef Witka, głównego bohatera Constansu (1980) Krzysztofa Zanussiego, kierownik domu starców w Prognozie pogody (1982) Antoniego Krauzego czy sekretarz w Przypadku Pekosińskiego (1993) Grzegorza Królikiewicza.

Ale Witold Pyrkosz to – przede wszystkim – król rodzimych seriali: Wichura z Czterech pancernych i psa, Balcerek z Alternatyw 4, senior rodu Mostowiaków z M jak miłość.

Jerzy Armata