Akademia polskiego filmu

„Przyglądając się moim bohaterom, doszedłem do wniosku, że zwykle gram cztery rodzaje ról: królów, profesorów, duchownych i gangsterów. Jeden z recenzentów dopowiedział – jeszcze chłopów, po czym dodał, że w każdym moim chłopie jest coś z króla, a w każdym królu coś z chłopa" – mówił Władysław Hańcza w wywiadzie z okazji 30-lecia pracy artystycznej.

Urodził się 18 maja 1905 roku w Łodzi – zmarł 19 listopada 1977 roku w Warszawie. Właściwie nazywał się Władysław Tosik. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Poznańskim oraz aktorstwo w Szkole Dramatycznej przy Teatrze Polskim w Poznaniu. Przed wojną występował w teatrach: Polskim w Poznaniu (1927-1930, 1933-1937), Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach (1930-1931), Miejskim w Toruniu (1931-1932), im. Stanisławy Wysockiej w Łodzi (1932-1933), Miejskim w Łodzi (1937-1939), po wojnie – w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi (1945-1946, 1947-1948), Miejskich Teatrach Dramatycznych w Krakowie (1946-1947) i Teatrze Polskim w Warszawie (1948-1977). Był również reżyserem teatralnym, a także pedagogiem.

W filmie zadebiutował w 1946 roku epizodyczną rolą byłego obozowego kapo w Dwóch godzinach Stanisława Wohla i Józefa Wyszomirskiego (premiera dopiero w 1957 roku). Pierwszą główną rolę – inżyniera kierującego w czasie okupacji grupą sabotażową w opanowanej przez Niemców śląskiej hucie –  zagrał dwa lata później w Stalowych sercach (1948) Stanisława Urbanowicza. Na uwagę zasługują jego liczne role kostiumowe, m.in.: ojca Rafała Olbromskiego w ekranizacji Popiołów (1965) Stefana Żeromskiego w reżyserii Andrzeja Wajdy, starego Nowowiejskiego w Panu Wołodyjowskim (1969) oraz księcia Janusza Radziwiłła w Potopie (1974) – filmowych adaptacjach Sienkiewiczowskich powieści, dokonanych przez Jerzego Hoffmana, a także dziedzica Nawrockiego w Romantycznych (1970) Stanisława Różewicza.

Największą popularność przyniosła mu kreacja w filmie – i serialu – Jana Rybkowskiego, opartych na Reymontowskich Chłopach (1973), gdzie wcielił się w postać Macieja Boryny, oraz niezapomniana rola Władysława Kargula w komediowej trylogii Sylwestra Chęcińskiego: Sami swoi (1967), Nie ma mocnych (1974) i Kochaj albo rzuć (1977), gdzie stworzył fantastyczny duet z Wacławem Kowalskim. Ostatni raz pojawił się na ekranie – jako minister – w ekranizacji powieści Zofii Nałkowskiej Granica (1977) Jana Rybkowskiego. Premiery tego filmu już nie doczekał.   

Jerzy Armata