Akademia polskiego filmu

„Słownik filmu”, red. Rafał Syska, Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, Kraków 2010

Początki kina

Iwona Kolasińska

Początki kina - pionierski okres kształtowania się kinematografii narodowych, poprzedzony skonstruowaniem aparatów filmowych. Pierwszym z nich był Kinetoskop (1889) Th. Edisona - aparat projekcyjny przeznaczony do jednoosobowego oglądu filmu. Został on opatentowany łącznie z Kinetografem (w 1891) Th. Edisona i W.K.L. Dicksona - aparatem do wykonywania ruchomych zdjęć. We Francji powstał Kinematograf braci A. i L. Lumière (pierwszy aparat do ekranowej projekcji filmu), opatentowany 13.02.1895 i zaprezentowany publicznie 28.12.1895 (oficjalna data narodzin kina). Analogiczne aparaty skonstruowali: w Anglii R.W. Paul - Theatrograf (1895) i Animatograf (1897); we Włoszech F. Alberini – Kinetopograf Alberiniego (1884); w Niemczech bracia M. i E. Skladanowscy - Bioskop (1892-95); w Polsce K. Prószyński - Pleograf (1894-96). Pionierami kina francuskiego byli bracia Lumière (pierwszy film Wyjście z fabryki zrealizowano 19.03.1895, premiera 28.12.1895 - oficjalna data narodzin kina) i G. Méliés. Ważną rolę w jego rozwoju odegrali producenci Ch. Pathé i L. Gaumount, przyczyniając się do upowszechnienia kina (Pathé, Gaumount), oraz reżyserzy: F. Zecca i L. Feuillade. Interesującym epizodem w początkowym okresie istnienia kina była wytwórnia Film d'Art (Zabójstwo księcia Gwizjusza z 1908).

Kino włoskie u zarania swych dziejów wyspecjalizowało się w ludowych melodramatach: Zagubieni w mroku (1914) N. Martoglio i Assunta Spina (jw.) G. Sereny i wielkich widowiskach historycznych (włoskie monumenty): Ostatnie dni Pompei (1908) L. Maggiego, Quo Vadis? (1912) E. Guazzoniego, Cabiria (1914) G. Pastrone, inicjujących rozwój epiki filmowej. Etapy w ewolucji języka kina wyznaczyły: angielska szkoła Brighton (zał. W. Friese-Greene, działająca w latach 1898-1907), która wniosła do estetyki filmu bliski plan (G.A Smith, Szkło powiększające babuni z 1901), zmienne ustawienia kamery i pionierskie zastosowanie akcji równoległej (J. Williamson, Atak Bokserów na Misję w Chinach z 1901). Ważną rolę w rozwoju kina odegrał w USA E.S. Porter - pionier budowy ciągłości narracyjnej filmu i tzw. akcji równoległej (Napad na ekspres z 1903). Te tradycje uzyskały najdoskonalszy wyraz w twórczości D.W. Griffitha, najważniej­szej postaci w dziejach wczesnego kina.

I.K.

Wróć do poprzedniej strony