Akademia polskiego filmu

Spis treści

00 PIOTR MARECKI 11

FIGHT CLUB, CZYLI KILKA UWAG O POLSKIM KINIE NIEZALEŻNYM

Wskazówki dla kina profesjonalnego / struktura „podziemnego kręgu" / entuzjaści / czwarty sektor i zespoły filmowe / amatorzy bis i krzywe chodniki / komedie / tematy nieprzerobione

01 ZESPÓŁ FILMOWY „SKURCZ" 17

WSPÓLNE DZIAŁANIE

Początki: 1988 rok / horrory w piwnicy / tylko Walaszkowie kręcą / „Pudding", „Szachy" albo „Cios" / „Skurcz" pompuje świeżą krew dla polskiego kina / umawialiśmy się, że po lekcjach robimy film karate / wąsy / kobiety / nie ma u nas wielu zapożyczeń / własne pokazy / im gorzej, tym lepiej? / wygrywaliśmy z ludźmi, którzy się starali / Bulgarski pościkk / bijatyki, pościgi i masa krwi / pierwsze prawdziwe scenariusze / pojawia się Kazik / rozpad grupy? / GIT Produkcja / budżetowanie / Żelazko idzie do szkoły filmowej / Kapitan Bomba / najważniejszy był Bartek / zespoły muzyczne / dystrybucja: Sum na VHS-ie / nigdy nie postępowaliśmy racjonalnie

02 GRZEGORZ LIPIEC 33

WSZĘDZIE, BYLE NIE NA PIASTOWSKIM

Taśmy ze sklepowych kas / znałem na pamięć każdy ruch Bruce'a Lee / geneza: Sky Piastowskie bez obrazu / osiedlowy turniej piłkarski i pierwsze nagranie / wieczny student / pogięty Terminator łII / ludzie na osiedlu mówili tekstami z naszych filmów / bez zakończenia / własna kamera na osiemnaste urodziny / kilka osób tym zaraziłem / nie chodziliśmy jak szeryfowie po Zielonej Górze / pojawia się Katos / Ruchomy cel: ważna premiera / niezrealizowane nowele w 0,5 11 nowi bohaterowie / nagroda w Białymstoku / mieliście dobre wejście / praca z czołówką polskiego kina / jak powstało że życie ma sens? / cukier puder gra amfetaminę / regularna dystrybucja to był szok / rusza lawina / zwykle ładuję w film swoje pieniądze / próba animacji niezależnego środowiska / w pewnym momencie człowiek nie wytrzymuje i zrzuca wszystkie maski / skrajne opinie o Dniu, w którym umrę / Polacy chcą oglądać science fiction / automat z marihuaną / trzeba próbować różnych gatunków 1 że życie ma sens II, czyli dramaty trzydziestokilkulatków / koniec Sky Piastowskiego / Boże, jak ja bym chciał zrobić z tego film...

03 PIOTR KRZYWIEC 55

Z ROZMACHEM

Kamera na przyjęciu u wujka / matka kinomanka / patriotyczny rdzeń / co wisi u ciebie w domu? / nie jestem fanatykiem / ci, którzy biegali na demonstracje, są teraz dziadami / jesteś ikoną amerykanizacji / Rambo i Chuck Norris, czyli pigułki wolności / parodie U2 / wygrany konkurs MTV / jak coś robię, to odgięte na maksa i przygody w Rzymie / im bardziej jestem ekstrawagancki i wulgarny, tym więcej o mnie piszą / film ze składek / kosmici zaciągają po białostocku / muzyka i efekty specjalne w Krwawej rozrywce / impreza na premierze / nieprzewidywalność / Rok 2384 / Fellini czy Ed Wood? / wszystko się zaczyna od zamknięcia oczu / premiera z biskupem i utrata pracy/ rywalizacja z Koronkiewiczem / każda moja produkcja ma jakieś przesłanie / błędy / totalitaryzm medialny / Radio Maryja / Czerwona rewolucja, czyli cynizm postkomunistów / delicje z prawicy i poetyka IV RP / różne wersje filmu / scenariusz o powstaniu / perfekcyjna metodyczność w szaleństwie / robaki, trumna i wisielec / własny pochód pierwszomajowy / Oko Boga jest zbyt ambitne / tajemnicza księga / pokaz w hollywoodzkiej oprawie / dlaczego nie robisz już filmów?

04 DOMINIK MATWIEJCZYK 99

SAMOCHODOWE KINO

Głośne instrukcje zza kadru / statek kosmiczny i strzały laserem / puenta była wtedy, kiedy już nie mieliśmy pomysłów i przestawaliśmy kręcić / studio filmowe w wiejskim domu / kolejny etap: Videomania 1 montowanie „z palca" / rytualne wyprawy do wypożyczalni / liceum: Bergman, Fellini, Herzog / własna kamera / całe lato na wsi / Videomania IV i cyfrowy montaż / byłem za młody, żeby docenić dzieła / praca przy reality show / znajomi mieli ubaw, jak widzieli ewidentny cytat / czołówkę Gwiezdnych wojen potrafił skopiować każdy niezależny filmowiec w tym kraju / czy cała wioska zagra żywe trupy? / projekcji w kinie nie można przegapić / rok 2000, wielki boom / nie pisaliśmy na siłę pełnych metraży / widzowie otwierają usta z zachwytu / bohaterowie zamknięci w aucie / Krew z nosa i Ugór to kameralne historie / Bodo Kox w Bolączce sobotniej nocy 1 opowieść o chłopaku, który chce się wyrwać ze swojego środowiska / koniec ze zgrywami i parodiowaniem / w polskim kinie trzeba ciąć koszty / problemy z Krótką histerią czasu / kopia zamknięta w telewizyjnej szafie / do dobrej historii potrzeba trzech mocnych bohaterów / jak uwolnić się od etykiety „twórca kina nieależnego"? / stary, robimy serial z Vegą / komercja i własna twórczość

05 PIOTR MATWIEJCZYK 121

PIĘĆ FILMÓW NA ROK

Rodzinna ekipa filmowa i kamera z chłodnicy / no, nagrajcie sobie coś na kasetkę / błotniaki atakują i inne parodie amerykańskich filmów / zabawa w efekty specjalne: ręka w piasku, zielony piorun i potwór z plasteliny / własny dubbing do Spielberga / filmy z kaset znaliśmy na pamięć / wideomania i Videomania - cztery filmy dziennie, osiem godzin przed ekranem / producent to ten, kto wsiada na rower i jedzie po znajomych / koniec „kserówek" / pierwszy festiwal filmowy i nagroda / problemy z Kornikami domowymi / Dominik zaczyna oglądać europejskie kino / powstaje Muflon Pictures / Klęcząc, jęcząc i pierwsze autorskie filmy / pełny metraż to żadna filozofia / masz świadomość, za co jesteś atakowany? / mógłbym robić pięć filmów w roku / każdy z nas daje z siebie wszystko / Baka, Barciś, Dorociński, Pazura i inne duże nazwiska / Homo father, Wstyd: droga do kina społecznie zaangażowanego / nie można iść na całość w żadnym gatunku / poruszam problem, ale nie opowiadam się po żadnej stronie; film to nie transparent / gejowska rodzina / cenzura w telewizji / Matwiejczyk to ten od trudnych tematów / nowe projekty: Smutna i Hrystus / ojcowie i dzieci

06 ŁYŻKA CZYLI CHILLI 151

TWORZYMY SZTUKĘ LUDOWĄ

Co widać z poziomu meta / czy Łyżka to hobby? / Waciak z dyplomem na WRO / rozbijamy skostniałe pojęcie sztuki / trzeci obieg / półtorej godziny o częściach samochodowych / kto i z czyjego upoważnienia produkuje w Polsce tak genialne rzeczy? / wideo-art to nuda i dorabianie gęby / łączy nas umiłowanie śmiechu / PRL-owska trauma / jesteśmy skamieliną / łyżka może kogoś nabrać / wideomania i estetyka kiczu / w radiu i w telewizji / Oczywiście, czyli pół godziny bredni po głównym wydaniu wiadomości / oglądało nas trzy miliony ludzi... a i tak zdjęto program / Krzyżacy ił / Bogdan Linda / przekazać myśl w każdej dostępnej formie / kto pisał muzykę dla Łyżki? / nie krytyka, tylko paradokumenty / dekonstrukcyjne strategie / off zaczyna schodzić na psy / świadomie robicie złe filmy / banalizm? / nie musimy nikomu wchodzić do dupy / Monty Python / telewizyjny jazz / Kulisy zjazdu... i manifestu

07 WOJCIECH KORONKIEWICZ 175

TARANTINO W BIAŁYMSTOKU

Prowincjonalny artysta bez dyplomu / AKF „Projektor" i Jurek Zificzuk / banda młodych ludzi, którzy chcieli robić filmy / Pulp Fiction, wspaniałe kalifornijskie słońce i białostocka jesień / ten sam film, tyle że w polskich realiach / siedziałem przed telewizorem i spisywałem dialogi / Gary - aktor z dworca / Hollywood Białystok: Krzywiec, Koronkiewicz, Laksa, Cyjan / budżet: sto dolarów od wujka / gangsterzy w komunikacji miejskiej / wielki śnieg 1 kwietnia 1996 / premiera i ojcostwo / facet nie ma żadnej dziury, a krew mu się leje / 0,5 I i początek kariery Lipca / Fikcyjne pulpety w repertuarze kina „Tęcza" / wysłać do Hollywood, do Tarantino / poczet poetów polskich, czyli poezja w czasach kapitalizmu / Chotomska była przekonana, że przyszedłem ją okraść / mała stabilizacja weteranów białostockiego Hollywood / następcy: Podlasie atakuje

08 KOBAS LAKSA 197

POLSKA W AMATORSKIM ZWIERCIADLE

Telefon od Koronkiewicza / małomiasteczkowa szarzyzna / zaczynając Fikcyjne pulpety, nie znałem jeszcze Pulp Fiction / jedyny profesjonalista w podlaskim Hollywood / autentyzm to coś, czego bardzo brakuje w polskim kinie / masz pomysł, napisałeś scenariusz, to poradzisz sobie też z reżyserią / nieprzewidziane sytuacje wzmacniały paradokumentalny przekaz / ochroniarze z klubu improwizują na planie / profesjonalizm czasem rozwala wiarygodność sceny / jak wygląda mieszkanie dilera? / poproś mamę, żeby kiedyś wzięła cię na ręce / używki i użycie / biegałem rozebrany po wybiegu dla osłów / czy pokazywać fizyczność zażywania? / bałem się, że wkraczam na teren, z którego nie znajdę drogi powrotnej / scenariuszowe zapiski na serwetkach / rozmowy z dystrybutorami kończyły się rozczarowaniem / filmowy performance / uboższa wersja Dogmy / pierwsze przygody z kamerą jak trądzik młodzieńczy / projekty parafabularne / hermetyczna galeria 1 pamiątka z pielgrzymki do Lichenia / pierwsza próba: atrakcje i abstrakcje / unikam jednoznacznej ironii / Licheń to polski Disneyland / reprezentujemy odmienne punkty widzenia, ale czuję z nią więź

09 PAWEŁ CZARZASTY 215

OPOWIADAM KURORTOWE HISTORIE

Lata 80. i filmowe nałogi / pięć lat we Francji / pierwsza etiuda / trudno się dostać do artystycznej szkoły, jeśli chce się robić komercyjne kino / Załoga G / filmy na zamówienie? / polskie Beverly Hills / w lukrowanym świecie / nie nakręcę dokumentu / dla młodzieży / odludek w offowym środowisku / egzaminy do filmówki / scenariuszowe błędy / jak się kręci pościgi samochodowe? / pierwszy festiwal i... garnitur / telefon do Przybylskiej / koniec studenckiego kina / hiciory z prawami i bez nich / kogo zje kanapa i nastraszy wypchany świstak? / pozdrowienia dla wiernego widza / trójmiejscy niezależni reżyserzy / Licencją na zaliczanie przełamaliśmy pewne bariery / kultura studencka i powrót Bim-Bomu / pozytywna energia zawsze procentuje / dystrybucja, nagrody / rok zdjęć / kto kręci filmy w wakacje? / animacje / scenariusz do 1409 / brak współpracy: mur nie do przebicia / offowa superprodukcja / zabawa z konwencją / filozofować można dopiero po filmie / najlepsze rzeczy powstają z walki na planie / bez premiery i bez promocji / film sam się nie wybroni / nowe projekty / chcę być sprawnym reżyserem

10 OSKAR KASZYŃSKI 243

NA PLANIE CZUJĘ SIĘ JAK RYBA W WODZIE

Martensy, punk rock i ucieczki przed skinheadami / minęliśmy się z Pawłem Czarzastym / efekty specjalne z kisielu / Toporiada: czarny humor i abstrakcja / bloki z gazobetonu odpływają / Hamulec Bezpieczeństwa / historie jak z Barei / gdyński peron udaje Bydgoszcz / nyska od chłopa z giełdy warzywnej / Tymon, Biodro Records i Kobiety / telefon do Lindy, nogi z waty / nie chodziłem ze scenariuszem, mówiąc, że jestem młodym zdolnym i proszę o wsparcie / profesjonalna ekipa / przy Segmencie wyszedłem na zero / promocję można było lepiej rozegrać / mieszanina stylów / dzisiaj nie mamy pieniędzy, a jest mnóstwo rzeczy do kupienia / Marks i Rolex / kombinowanie / gdzieś w oddali równolegle biegnie inne życie, a ja tkwię tutaj / powrót do Topora / atakuję znanych i możnych z filmowego świata

11 ABELARD GIZA 257

AFIRMACJA DZIAŁANIA

Kabaret, teatr czy film? / Limo i Grupa Muflasz / debiut: Wożonko / nudy na politologii / poruszam tematy polityczne, bo są wkurzające / profesjonalista w kabarecie to ten, kto jeździ i gra za pieniądze / „wojna" z Jackiem Fedorowiczem / reżyserem to był Kieślowski / drugie dno, prosty przekaz / widownia / kultura studencka / nagrody / jestem totalnym samoukiem / film za tysiąc złotych / Polska to step / czy W stepie szerokim to odpowiedź na IV RP? / pstryczki / Hydrozagadka, Bareja i Koterski / fajnie, że istnieje niezależne kino / czy celem jest mainstream?

12 HUBERT GOTKOWSKI 269

GWIAZDKI JEDNAK SPADAJĄ Z NIEBA „Skoffka" i spotkanie ze Ślesickim / nie należę do ludzi, którzy chodzą i proszą / Trzysta złotych, puszki po piwie i stary polonez / polski Cube / Broken Flowers i pole kukurydzy / budżet i wielkie zaplecze: jak temu sprostać? / nauka filmowego słownika / Marcin nie będzie kierownikiem magazynu w Irlandii / iloraz inteligencji bohatera jest bliski rozmiarowi jego buta / pięćset puszek piwa / oficjalna premiera / Stiudent i dwanaście nagród / scenariusz czy improwizacja? / dobry pełny metraż za pięćset złotych / Rzeszów to bardzo filmowe miasto / Marcin marzy o roli księdza / nigdy nie przyszło mi do głowy, że ktoś da mi pieniądze na film / mainstream?

13 MARIUSZ PUJSZO 279

NIE JESTEM EDEM WOODEM

Królowie życia, czyli podszywanie się pod reżyserów, którzy przyjeżdżają na festiwal / życiorys na kilka filmów fabularnych / Francja - filmy za osiem milionów dolarów / Polska - za male pieniądze zrobić coś prawdziwego / Francuski numer i 50% zmian w scenariuszu / jak przeżyć w Monte Carlo z dolarem w kieszeni / hrabia Pujszo-Kosztowski / tu nie chodzi o podszywanie się pod kogoś innego / wygrać z tysiącem ludzi / Polisz kicz projekt - żeby wszyscy pomyśleli, że pokazuję prawdę / historia reżysera, który chce kasę od panienek wyciągnąć / making-of nowy gatunek filmowy / ja im płaciłem, wszystko było profesjonalne, podpisywałem umowy / Pujszo i bankiety / otaczam się pięknymi kobietami... powinienem się brzydkimi otaczać? / Ed Wood polskiego kina? / Legenda - w zamierzeniu kino klasy B czy C / próbuję zrobić z życia aktorstwo i z aktorstwa życie

14 BODO KOX 301

ODRĘBNY GATUNEK

Bono Vox i Bodo Kox / prawdziwe imię i nazwisko nigdy do mnie nie pasowało / w Polsce trzeba równać do średniej / chciałem stworzyć człowieka od podstaw / gwiazda rocka / pochodzę z robotniczej rodziny / słowo, obraz i muzyka: idealny sposób na wyrażenie siebie / pryszczaty, chudy chłopak będzie fajną postacią / mafia z Wrocławia / moją szkołą były kontakty z ludźmi / zaplecze psychologiczne / artystyczny ferment / przyjaźń z Filipem Zawadą / cudowne lata 2004-2005 / dopiero od niedawna świadomie podchodzę do swojego zawodu / męskie kino, wideo-art czy ziny? / poczucie humoru i świadoma prowokacja / po prostu filmy Bodo Koksa / nie jestem głosem pokolenia / Marco P. i zawodowe kino / nie ma większej przyjemności niż proces tworzenia / sztuka oczyszcza / komiksowy świat / Marco nad łóżeczkiem i zmiana nastroju / trzeba być mistrzem, żeby improwizować / w Sobowtórze za bardzo się wychyliłem / jestem za indywidualizmem i jednostkami / pełnometrażowa fabuła z prawdziwego zdarzenia / praca z obrazem / nigdy nie robię tylko wygłupów / wizyta w teatrze / stanowię żywy barier

15 SŁAWOMIR SHUTY 323

FILMY TO ODSKOCZNIA

Z grubej rury / filmowe pamiątki z wycieczek / zdjęcia z drogi i facynacja Beat Generation / komu nie podobało się na kolonii? / próba wyjścia z offu L.. rozpad zespołu / zajmowanie się promocją jest dla mnie trochę męczące / czasem trzeba się pobić z montażystą / książka o emocjach na planie / Marian sprzedaje pole, a my chcemy je kupić / w offowych produkcjach nie ma stresu / artyści w Beskidzie Niskim / dopiero teraz uświadomiłem sobie, na czym polega praca reżysera / kto nakręcił Lunę? / wpadki, czyli o przebieraniu się w garnitur / społeczne kino grozy / ciągnę bronę po suchyn gruncie / w amatorskim kinie jest inna energia / na planie musisz być omnibusem / tak czy owak, gorąco polecam robienie filmów

16 MATHIAS MEZLER 337

WALNĄĆ PIĘŚCIĄ W STÓŁ

Debiut siedemnastolatka / kamera z odszkodowania / oglądałem filmy maniakalnie, aż się wideo rozleciało / Że życie ma sens i fascynacja kinem niezależnym / kto widział filmy Majdrowicza? / amatorzy w Poznaniu / Gwiezdne wojny nigdy mnie nie pociągały / wykorzystać proste schematy w nietypowy sposób / Przesłuchanie Norwida i pierwsza nagroda / „blokowe" tematy: boję się zaszufladkowania / Czarno-biale dnia Uciec stąd / kim jest Uszaty Śmieć? / o pochodzeniu niemieckiej ksywy / współpraca z Niemcami / premiera na uczelni i dotacje / Off film o pasji, która zjada / jesteś przykładem na to, że można robić kino niezależne i społeczne zarazem / narrator czasem psuje film / w Uciec stąd czuć wściekłość / to nie był dobry moment, żebym się dostał do filmówki / Gliński i Bajon / ścięcie z Matwiejczykami / Filmforum / manifest / nowa generacja w filmie niezależnym? / kino to prawda / czego nie pokazuje off? / zdarli ze mnie skórę i wyrwali wnętrzności / czy Off jest o Mezlerze? / kończę z brudnym stylem

17 JOANNA PAWLUŚKIEWICZ I MARZENA POPŁAWSKA 361

DOBRA ENERGIA

Jak rozruszać wyobraźnię dziesięciolatków? / fajnie słuchać się nawzajem / Tolkien i Harry Potter królują / Pan Niekształtny, który gra na gitarze / o tym, jak Starzyński wydeptał rondo / pisarskie diamenty / zagłosujmy: ile rąk ma bohater? / bawiłyśmy się w panie nauczycielki / Nowe legendy miejskie czy portret papieża płacze? / w warszawskich bajkach jest dużo śmierci, a w Krakowie głównie kościoły i księża / z biednymi dziećmi nikt nie tworzy / chciałyśmy tylko kręcić filmy / nowy gatunek literacki / czy to jest kino niezależne? / Pan Sówka i fryzjer z Targówka opowiada o Łukaszence / Pragenia to był gotowy scenariusz / czy można robić filmy demokratycznie? / dzieci na planie I Zęboludy to ich dzieło w 60% / może teraz na łódzkie Bałuty?

18 CEZARY CISZEWSKI 373

KOMÓRKOWA REWOLUCJA

Wszystko w pewnym sensie stało się przypadkiem / półtora roku z narkomanami / urwany wizjer / czym jest wiarygodność? / ściana z gęby / telewizja obywatelska / nie ma kamery, nie ma pieniędzy, nie ma profesjonalistów, nie ma doświadczenia / co harcerzy kręci w wojnie? / nowa forma filmowa / manifest / wystarczy odkręcić kran i to poleci / komórkowe poematy / nie można uciekać od komórki w kamerę /własny festiwal / fanaberia, moda, maniera / Warszaffiki walczyk z nagrodą / kto zrobi rewolucję? / to ty jesteś bohaterem / amator opowiada o czymś, co zna / wideonotes / każdy jest właścicielem narzędzia / Hotel Warszawa jak jest pasja, to nie trzeba wielu ludzi / portret miasta / cenzura / jest w mojej tożsamości taki element lewacki / stykam się z żywiołem / amator robi filmy po nic / entuzjaści

19 DARIUSZ NOJMAN 383

POTRZEBA EKSPERYMENTOWANIA

Dwóch ludzi z oponą / wypożyczalnia w zakładzie fotograficznym / w naszej kinematografii nie ma dla ciebie inspiracji / Powstanie Warszawskie z punktu widzenia dzieci / rodzime dramaty / czy Czesi byli lotnikami? / nieudolność realizacji niektórych scen w polskim kinie zabija / Pudełko / mogę stworzyć efekty specjalne porównywalne z tymi, które robi się w Stanach / zabawa językiem filmowym / wszelkie zasady zostały już złamane / Hobby za osiemnaście złotych / dwa typy filmów niezależnych / reżyserzy, którzy myślą w ten sam sposób / często na planie idzie się na żywioł / kiedy była bitwa pod Grunwaldem? / Na drodze zła: efekty pirotechniczne, krew i okrucieństwo / nie robi się filmów o strażakach, jeżeli się nigdy ze strażakiem nie rozmawiało / historia nie jest najważniejsza / sceny walki / trzy historie, które zaczynają się w ten sam sposób / Studia upadku: film, którego nie da się opowiedzieć / co jest „nojmanowskie"? / nienawidzę kamery wideo / nadzieja polskiego kina / koledzy aktorzy / Imago l w Gdyni na lewym zwolnieniu / własna firma / dyrektor wstał z laptopem i wybiegł z gabinetu / próba osiągnięcia maksymalnego profesjonalizmu

FILMOGRAFIA 407