Akademia polskiego filmu

Urodził się w 1936 roku w Łodzi.

Autor zdjęć filmowych, reżyser i scenarzysta. Współpracował z wybitnymi operatorami – Jerzym Lipmanem i Witoldem Sobocińskim. Współtworzył nowofalowe filmy Romana Polańskiego i Jerzego Skolimowskiego z lat 60. XX w. Publiczność i krytykę Andrzej Kostenko olśnił poetyckimi zdjęciami czarno-białymi w Żywocie Mateusza (1967) Witolda Leszczyńskiego. Ujęcia ukazujące czy to wrażliwego pomyleńca Matisa (Franciszek Pieczka) w otoczeniu przyrody, czy to samą naturę ujawniały idealne połączenie prostoty z wysmakowaniem plastycznym. Żywot Mateusza pozostaje największym osiągnięciem artystycznym w dorobku operatorskim Kostenki.

W latach 1953-1954 Kostenko pracował jako oświetlacz w Wytwórni Filmów Fabularnych w Łodzi. W 1954 roku został przyjęty na Wydział Operatorski tamtejszej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej i… skreślony z listy studentów. Po raz drugi dostał się na te studia dwa lata później. Ukończył je w roku 1961. Zdolności operatorskie Kostenki dały o sobie znać już w etiudach studenckich, m.in. w Zabawie Leszczyńskiego (1960), która wymagała dynamicznych, nowoczesnych zdjęć, gdyż akcja koncentrowała się wokół brawurowej jazdy samochodem. Trzem etiudom studenckim, w tym Zabawie, Kostenko zawdzięcza Dyplom Honorowy za Zdjęcia na Festiwalu Etiud PWSFTViT w Warszawie w 1962 roku.

Po studiach Andrzej Kostenko stał się bliskim współpracownikiem Jerzego Lipmana. Był operatorem kamery przy trzech filmach, do których Lipman zrobił zdjęcia, przy Gangsterach i filantropach Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego (1962), Zbrodniarzu i pannie Janusza Nasfetera (1963) oraz epickich, panoramicznych Popiołach Andrzeja Wajdy (1965). W innym filmie ze zdjęciami Lipmana – Rozwodów nie będzie Jerzego Stefana Stawińskiego (1963) – nazwisko Kostenki figuruje pod szyldem „współpraca operatorska″. W Barierze Skolimowskiego (1966, zdjęcia: Jan Laskowski) – pod szyldami „współpraca operatorska″  i „współpraca scenariopisarska″. W Nożu w wodzie Polańskiego (1961) – pod hasłem „współpraca reżyserska″.

W tym samym roku, w którym powstał Żywot Mateusza – w 1967 – Skolimowski zrealizował antystalinowski dramat polityczny Ręce do góry (prem. 1981, druga prem. 1985), z ekspresyjnymi zdjęciami czarno-białymi Witolda Sobocińskiego i Kostenki. Słynna scena ustawiania olbrzymiego portretu Stalina z pomyłkowo naklejoną drugą parą oczu robi duże wrażenie niewątpliwie również dzięki talentom operatorów.

Skolimowski (reżyser), Witold Sobociński (autor zdjęć) i Kostenko (ponownie jako operator kamery) spotkają się w Europie Zachodniej na planie barwnych, panoramicznych Przygód Gerarda (Wielka Brytania/Francja/Szwajcaria, 1970).

Jako autor zdjęć Kostenko ma w dorobku również m.in.: Ssaki Romana Polańskiego (1962, kr. metr., I Nagroda – Złoty Smok Wawelski – w kategorii innych form filmowych, także dla Kostenki, na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie w 1963 roku), nowelę Skolimowskiego Dwudziestolatki w filmie Dialog 20 – 40 – 60 (Czechosłowacja, 1968),  Rewizję osobistą (1972, ten film Kostenko zarówno sfotografował, jak i wyreżyserował z Witoldem Leszczyńskim) oraz liczne filmy dokumentalne.

Jako samodzielny reżyser Andrzej Kostenko zadebiutował współczesnym dramatem psychologiczno-obyczajowym Sam na sam (1977) – o miłości studentki (Jadwiga Jankowska-Cieślak) i mężczyzny, który traci wzrok (Piotr Fronczewski).

Po niespodziewanej śmierci Witolda Leszczyńskiego Kostenko przejął reżyserię jego filmu Stary człowiek i pies (2008, Nagroda Specjalna Organizatorów na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej Prowincjonalia we Wrześni w 2009 roku dla twórców filmu, w tym Kostenki, za „podtrzymanie pamięci o Witoldzie Leszczyńskim, wielkim artyście i outsiderze polskiego kina″).

W dorobku reżyserskim Andrzeja Kostenki na uwagę zasługują ponadto dwa udane seriale TV – antystalinowski Przyjaciele (1979, prem. 1981) i sensacyjny Zaginiona (2003).

Kostenko był też m.in.: reżyserem w drugiej ekipie Piratów Polańskiego (Francja/Tunezja, 1986), współscenarzystą Startu Skolimowskiego (Belgia, 1967) i twórcą koncepcji montażowej Czterech nocy z Anną tego samego reżysera (Polska/Francja, 2008).

Po roku 2000 reżyserował wybrane odcinki popularnych seriali TV, np. Bulionerów (2004-2006) i Ojca Mateusza (2008-2014). Z Andrzejem Wajdą pracował nad korekcją obrazu w rekonstrukcji cyfrowej Popiołów.

W początkach kariery zawodowej Andrzej Kostenko wykazał się talentem aktorskim. W Zamachu Jerzego Passendorfera (1958) zagrał Kolosa, uczestnika zamachu na Kutscherę. Drugą tak wyrazistą kreację aktorską stworzył w filmie Wajdy Wszystko na sprzedaż (1968). Zagrał właściwie samego siebie – operatora filmowego Kostka (tak jest nazywany w środowisku).

Andrzej Bukowiecki