Andrzej Trzos-Rastawiecki
Andrzej Trzos-Rastawiecki, fot. Jerzy Troszczyński, źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/
Reżyser, scenarzysta. Urodził się 23 czerwca 1933 roku we Lwowie. Absolwent Politechniki Krakowskiej (1958) oraz Wydziału Reżyserii PWSFiT w Łodzi (dyplom 1964). Zaczynał od realizacji filmów dokumentalnych w WFD, wykorzystywał przy nich różne stylistyki (reportaż, dokument inscenizowany, klasyczny, impresja dokumentalna). Koncentrował się na bohaterze indywidualnym lub zbiorowym, stawiając w centrum zainteresowań młodzież. Doświadczenia dokumentalisty wykorzystał następnie w fabule.
Zadebiutował w 1971 roku filmem Trąd, który poruszał problematykę przestępczą. Później wyreżyserował Zapis zbrodni (1974) – film sensacyjny w formie dokumentu fabularyzowanego, uhonorowany m.in. Nagrodą Główną Jury na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku oraz nagrodą FIPRESCI na festiwalu w Mannheim. W latach 70. naprzemiennie realizował filmy dokumentalne i fabularne. Za film psychologiczny Skazany (1975), zrealizowany w formie paradokumentalnej opowieści, ze wspaniałą kreacją Zdzisława Kozienia (nagroda aktorska na festiwalu w Gdańsku oraz w San Sebastian), otrzymał Grand Prix na festiwalu w Warnie oraz nagrodę za scenariusz na festiwalu w Gdańsku. Trzy lata później nakręcił swój najsłynniejszy film, …Gdziekolwiek jesteś, Panie Prezydencie… (1978), poświęcony roli Stefana Starzyńskiego jako prezydenta Warszawy w pierwszych dniach drugiej wojny światowej, za który otrzymał Główną Nagrodę na festiwalu w Cordobie oraz Nagrodę Specjalną Jury na festiwalu w Gdańsku. Inspirowany działalnością Monaru, wyreżyserował film o młodocianych narkomanach …Jestem przeciw (1985), uhonorowany Nagrodą Główną Jury na FPFF w Gdańsku.
Odrębne miejsce w jego twórczości zajmują dokumenty poświęcone wybitnym osobom, m.in. Janowi Pawłowi II. W 1979 roku nakręcił Papieża z Polski, o inauguracji pontyfikatu, oraz Pielgrzyma (na zlecenie Episkopatu Polski) – zapis pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny, zaś w 1996 Pontyfikat – wielostronne spojrzenie na działalność polskiego papieża. Rok później zrealizował dokument biograficzny Pułkownik Kukliński (1997), ukazujący przebieg kariery zawodowej tytułowego bohatera.
Wyreżyserował również ośmioodcinkowy serial fabularny Marszałek Piłsudski (2001) o charakterze paradokumentalnym. Swoje zainteresowanie historią, tym razem współczesną, potwierdził, realizując Konfrontację (2005), o pierwszych miesiącach istnienia Solidarności, oraz Balladę o prawdziwym kłamstwie (2007), na temat propagandy w PRL-u. Współpracował także z Teatrem Telewizji.
W 1991 roku został przewodniczącym Polskiej Federacji DKF. Na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni otrzymał Nagrodę Specjalną za całokształt twórczości (2012).
Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla polskiej kultury oraz za osiągnięcia filmowe (2013).
Bibliografia
Artykuły:
Bukowiecki A., Twórca zaangażowany, „Magazyn Filmowy SFP” 2013, nr 27, s. 28-29.
Garbień K., Nic na niby, „Film” 1971, nr 28-29, s. 14-15.
Jestem Przeciw, „Filmowy Serwis Prasowy” 1985, nr 21-22, s. 2-5.
Kołodyński A., Rekonesans z pogranicza, „Film” 1979, nr 39, s. 3-5.
Skwara J., Przeciw duszności, „Film” 1977, nr 46, s. 10-11.
Strzelecka B., Pielgrzym, „Filmowy Serwis Prasowy” 1981, nr 12, s. 7-11.
Trzos-Rastawiecki A., Eberhardt K., Chołodowski W., Wertenstein W., Koniczek, Strzelecki J., W punkcie przecięcia. Dyskusja nad filmem Andrzeja Trzosa-Rastawieckiego skazany, „Kino” 1976, nr 4, s. 13-17.
Trzos-Rastawiecki A., Eberhardt K., Wójcik, Krall H., Sojusznik filmu – reporter, „Kino” 1976 , nr 7, s. 2-9.
Trzos-Rastawiecki A., Głowiński M., Gruszczyński P., Sieradzki J., Wereśniak P., Mentzel Z., Tomaszuk P., Dług wobec rzeczywistości, „Dialog” 2000, nr 4, s. 116-125.
Zagroba B., Trąd, „Magazyn Filmowy” 1971, nr 48, s. 6-7.
Zarzycki A., Nie można uciec od przeszłości, „Magazyn Filmowy” 1971, nr 21, s. 11.
Wywiady:
Gazda J., Uszyński J., Prawda nie wyartykułowana z Andrzejem Trzosem-Rastawieckim rozmawiają Janusz Gazda i Jerzy Uszyński, „Kwartalnik Filmowy” 1994, nr 6, s. 63-67.
Karcz D., Chciałem pokazać wrzesień, rozmowa z Andrzejem Trzosem-Rastawieckim, ”Kino” 1978, nr 10, s. 18-21.
Karcz D., Szukam źródła zjawisk amoralności. Rozmowa z Andrzejem Trzosem-Rastawieckim, „Kino” 1974, nr 9, s. 12-17.
Kosińska-Krippner B., Każdy film jest formą manipulacji, „Kwartalnik Filmowy” 1998, nr 23, s. 139-148.
Sobański O., Zapis życia, „Film” 1976, nr 3, s. 16-17.
Spotkania i rozmówki: z Andrzejem Trzosem, „Film” 1969, nr 3, s. 2.
Wertenstein W., Jak zrobić dobry „kryminał”?, „Magazyn Filmowy” 1971, nr 16, s. 6.
