Jerzy Stuhr

Jerzy Stuhr, „Wodzirej", źródło: Fototeka FN?>

Jerzy Stuhr, „Wodzirej", źródło: Fototeka FN
http://fototeka.fn.org.pl/

Aktor, reżyser, scenarzysta. Urodził się 18 kwietnia 1947 roku w Krakowie. Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim (1970) oraz Wydziału Aktorskiego PWST w Krakowie (dyplom 1972). Przez wiele lat związany ze Starym Teatrem w Krakowie (1972-1991, obecnie współpraca), gdzie zagrał m.in. w Dziadach w reżyserii Konrada Swinarskiego. Współpracował także od lat 80. z teatrami włoskimi, a od 1985 roku zaczął sam reżyserować w teatrze (zadebiutował Kontrabasistą Patricka Süskinda, w którym zagrał jednocześnie główną rolę).

Już na początku drogi artystycznej stworzył kilka wybitnych ról w filmach nurtu kina moralnego niepokoju. Zagrał tytułową postać w Wodzireju (1977) Feliksa Falka oraz w Spokoju (1976) i Amatorze (1979) Krzysztofa Kieślowskiego. W 1983 roku zagrał rolę Maksa w kultowym filmie Seksmisja Juliusza Machulskiego. Wystąpił również w jego następnych komediach: Kingsajz (1987) oraz Deja vu (1989). Wcielił się w tytułową postać w Obywatelu Piszczyku (1988) Andrzeja Kotkowskiego. Gra także główne role w filmach, które sam reżyseruje.

Reżyserować w kinie zaczął w 1994 roku. Zrealizował wówczas Spis cudzołożnic na podstawie powieści Jerzego Pilcha (Nagroda Specjalna Jury na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni), w którym bohater podsumowywał swoją młodość. Na tę dziedzinę twórczości Stuhra w dużym stopniu wpłynęła współpraca z Kieślowskim, co jest widoczne w warstwie moralnej jego filmów, poetyce (na poły baśniowej, często zbliżonej do moralitetu) oraz tematach (kondycja polskiego inteligenta, potrzeba miłości, godność). Jednocześnie pozostaje artystą odrębnym, twórcą kina autorskiego.

W 1997 roku zrealizował Historie miłosne, gdzie pokazał życie uczuciowe czterech różnych bohaterów, kończąc je oceną, czy sprostali wyzwaniu miłości. Film został nagrodzony m.in. Grand Prix na festiwalu w Gdyni, nagrodą FIPRESCI na festiwalu w Wenecji oraz nagrodą główną na festiwalu Newport Beach. Dużym sukcesem okazał się także Tydzień z życia mężczyzny (1999), nagrodzony na festiwalu w Gdyni Nagrodą Specjalną Jury. Rok później wyreżyserował Duże zwierzę (2000) na podstawie opowiadania Wielbłąd Kazimierza Orłosia, które wiele lat wcześniej zamierzał zekranizować Kieślowski. Otrzymał za nie Grand Prix na festiwalu w Wiesbaden oraz Nagrodę Specjalną w Karlowych Warach. W 2003 roku nakręcił Pogodę na jutro – historię mężczyzny, który po kilkunastu latach odosobnienia z trudem odnajduje się w zmienionych realiach społecznych i szuka miejsca we własnej rodzinie (m.in. nagroda FIPRESCI w Wiesbaden, nagroda za reżyserię na festiwalu w Antwerpii). Tematykę lustracji i konieczności rozliczenia się z czynami z przeszłości poruszył w filmie Korowód (2007).

Reżyserował również spektakle Teatru Telewizji, m.in. sztuki Moliera oraz Gogola. Na planie filmowym kilka razy współpracował z synem Maciejem, aktorem.

Jest autorem książek o tematyce autobiograficznej: Sercowa choroba (1992) oraz Tak sobie myślę (2012). W 1994 roku uzyskał tytuł profesora w dziedzinie sztuk teatralnych. Wykłada w PWST w Krakowie, dwukrotnie (1990-1996 oraz 2002-2008) pełnił funkcję rektora tej uczelni. Był wielokrotnie nagradzany za działalność artystyczną oraz pedagogiczną.

Jerzy Armata

Bibliografia

Książki:

Autorzy kina polskiego, red.Grażyna Stachówna, Joanna Wojnicka, Kraków 2004.

Jackiewicz A., Moja filmoteka. Kino polskie, Warszawa 1983.

Miklaszewski K., Twarze teatru – Jerzy Stuhr, Kraków 1981.

Stachówna G., Wojnicka J., Autorzy kina polskiego, Kraków 2004.

Stuhr J., Sercowa choroba, czyli Moje życie w sztuce, Kraków 1992.

Stuhr J., Tak sobie myślę..., Kraków 2012.

Stuhr J., Ucieczka do przodu! Jerzy Stuhr od A do Z w wywiadach Marii Malatyńskiej, Kraków 2007.

Stuhr J., Udawać naprawdę. Jerzy Stuhr; rozmowy przeprowadził Marek Mikos, Kraków 2001.

Zwierzchowski P., Mazur D., Kino polskie po roku 1989,Bydgoszcz 2007.

 

Artykuły:

Guczalska B., Gdzie jest Jerzy Stuhr?, „Dialog” 2011, nr 10, s. 50-63.

Kosiński A., Tydzień z życia mężczyzny, „Cinema Polska” 1999, nr 9, s. 72-75.

Łupak S., Humor i honor, „Film” 2008, Wyd. spec. 100 lat..., s. 12-14.

 

Wywiady:

Armata J., Ten sam, ale nie taki sam. Jerzy Stuhr o swoim debiucie w roli reżysera filmowego rozmawia z Jerzym Armatą, „Kino” 1994, nr 1, s. 24-26.

Chyb M., Zrób to sam, „Film” 1997, nr 9, s. 68-70.

Cybulski W., W szponach własnej vis comica, „Film” 1990, nr 37, s. 10-11.

Demidowicz K., Historie miłosne, „Film” 1999, nr 9, s. 100-103.

Hollender B., Samotność wodzireja, „Rzeczpospolita – Magazyn” 1999, nr 51, s. 18-20.

Kiszakiewicz Z., Szwejk wśród cudzołożnic, „Ekran” 1995, nr 4, s. 4-7.

Lebecka M., ... i tak się uczyłem, „Kino” 2006, nr 10, s. 34-37.

Litka P., Najważniejszy jest dialog, „Kino” 1999, nr 12, s. 22-24.

Maciejewski Ł., Narodziny nietolerancji, „Cinema Polska” 2000, nr 8, s. 43-44.

Maciejewski Ł., Nie widzę targetu, panie Stuhr... „Cinema Polska” 2003, nr 3, s. 53-54.

Maciejewski Ł., Piękno, które czyni człowieka lepszym, „Cinema Polska” 1999, nr 9, s. 76-77.

Maciejewski Ł., Takie życie, taki naród, „Kino” 2003, nr 3, s. 18-19.

Michalak B., Stec, Nie jestem Bergmanem. Rozmowa z Jerzym Stuhrem, „Kino” 1997, nr 5, s. 4-7.

Mikos M., Moja wiara jest prosta, „Gazeta Wyborcza” 10.9.1999, nr 212, s. 22-24.

Smader H., Człowiek od uczuć, „Film” 2004, nr 8, s. 74-76.

Wysogląd M., Scenariusze dopiero powstają, „Film” 1986, nr 29, s. 18-19.

Żurek K., Prowokuję całe życie, „Przekrój” 1999, nr 44, s. 13-15.

Artykuły