Akademia polskiego filmu

Reżyser filmowy, scenarzysta, operator, scenograf, montażysta, kompozytor, aktor, producent. Urodził się 20 lipca 1936 roku w Pińsku (obecnie Białoruś). Absolwent Wydziału Operatorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi (1963). W latach 1962-1963 studiował także na Wydziale Reżyserii tej uczelni. Starszy brat reżysera Janusza Kondratiuka, mąż Igi Cembrzyńskiej, znanej aktorki, pieśniarki, scenarzystki, reżyserki i producentki.

Jako reżyser debiutował krótkimi filmami fabularnymi, opowiedzianymi w poetyce groteski, nakręconymi w łódzkim Studiu Małych Form Filmowych „Se-Ma-For”: Nad wielką wodą (1962) z udziałem Bogumiła Kobieli, Niezawodny sposób (1963), Balon (1967), a także krótkimi animacjami: Kolorowe kłamstwa (1966) i Fluidy (1967). W podobnym tonie utrzymane są jego pierwsze realizacje telewizyjne: Kobiela na plaży (1963), Monolog trębacza (1965), Chciałbym się ogolić (1966) oraz Klub profesora Tutki (1966) – adaptacja znanego cyklu opowiadań Jerzego Szaniawskiego – czy wręcz kultowa Hydrozagadka (1970), skrząca się purnonsensowym humorem surrealistyczna opowiastka z Józefem Nowakiem w roli naszego swojskiego Supermana. W 1970 roku zadebiutował pełnometrażowym filmem  fabularnym dla kin Dziura w ziemi (Nagroda Specjalna w Karlowych Warach), współczesną opowieścią rozgrywającą się w środowisku geologów poszukujących na południu Polski ropy naftowej, a następnie zrealizował skrajnie odmienną stylistycznie, utrzymaną w konwencji przypowieści o przyjaźni, miłości i zdradzie historię trójcy odpustowych hochsztaplerów – Skorpion, panna i łucznik (1972). Wielką popularność przyniosły mu dwie komedie  – Wniebowzięci (1973) i Jak to się robi (1973), dzięki obsadzeniu w głównych rolach Jana Himilsbacha i Zdzisława Maklakiewicza, a także niekonwencjonalnemu poczuciu humoru. Świetną formę potwierdził kolejnymi filmami telewizyjnymi, pełnymi dowcipnych scen, ale i poezji oraz poważnych refleksji życiowych: Gwiezdny pył (1982; nagroda w Gdańsku), Big Bang (1986; Złoty Ekran, Syrenka Warszawska), Mleczna Droga (1990).

Czterema porami roku (1994; nagrody w Locarno i Gdyni), filozoficzną impresją o upływie czasu i sensie życia, zapoczątkował w swojej twórczości kino niezwykle osobiste, realizowane – razem z żoną Igą Cembrzyńską – w Gzowie, ich wiejskiej posiadłości, które kontynuował w kolejnych filmach: Wrzeciono czasu (1995; nagrody w Gdyni i Moskwie, Złota Taśma) i Słoneczny zegar (1997), przepięknych opowieściach o miłości i przemijaniu, pełnych poezji i zabarwionego sarkazmem humoru. W tych historiach starzejącego się filmowca wątki autobiograficzne przeplatają się z fikcyjnymi. „Wszystko, co ludzkie, jest mi coraz bardziej obce" – wyznaje ich bohater. Pozostaje kino, jedyna prawdziwa miłość, które w odróżnieniu od życia uwielbia happy end. Życiowe rozważania kontynuuował w dokumentalnym Pamiętniku Andrzeja Kondratiuka (2006). 

Jerzy Armata