Jerzy Zarzycki
Reżyser, scenarzysta. Urodził się 11 stycznia 1911 w Łodzi. Studiował historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim oraz grę na skrzypcach w Konserwatorium Warszawskim. Absolwent Wydziału Reżyserii PIST w Warszawie (1938).
Jako dwudziestolatek zaczął realizować filmy dokumentalne (reżyseria oraz zdjęcia) i wraz z grupą innych twórców (m.in. Wandą Jakubowską, Stanisławem Wohlem, Eugeniuszem Cękalskim) założył Stowarzyszenie Miłośników Filmu Artystycznego „Start” (1931). Później należał do Spółdzielni Autorów Filmowych. Zadebiutował w 1938 roku filmem fabularnym zrealizowanym wspólnie z Aleksandrem Fordem Ludzie Wisły, opowiadającym o środowisku wodniaków. Pierwszy samodzielny film, ekranizację popularnego wodewilu Żołnierz królowej Madagaskaru, zrealizował tuż przed wojną, ale premiera odbyła się w 1940 roku (film się nie zachował, reżyser nakręcił go na nowo, tym razem w wersji barwnej, w 1958 roku). Podczas kampanii wrześniowej znalazł się w ekipie realizatorów Dowództwa Obrony Warszawy i wraz z nią filmował działania wojenne w Śródmieściu. W czasie powstania warszawskiego koordynował od strony operatorskiej realizację powstańczych kronik. Po wojnie nakręcił dwa filmy średniometrażowe: Nawrócony oraz Zdradzieckie serce (oba w 1947 roku), ale nie znalazły się one w rozpowszechnianiu. W 1950 roku wyreżyserował film Miasto nieujarzmione (pierwotny tytuł: Robinson Warszawski, scenariusz napisał Czesław Miłosz, lecz ostatecznie wycofał nazwisko z czołówki) – inspirowany m.in. historią Władysława Szpilmana – który ze względów politycznych uległ licznym przeróbkom. Zrealizował również dramat Zagubione uczucia (1957), uznany za pierwszy polski film neorealistyczny, który ukazywał przygnębiający obraz życia w Nowej Hucie. Otrzymał za niego nagrodę Klubu Krytyki Filmowej SDP Syrenka Warszawska. Jego kolejne filmy utrzymane były w różnych gatunkach, były to komedie (Klub kawalerów, 1962, Liczę na wasze grzechy, 1963), melodramat (Kochankowie z Marony, 1966), film psychologiczny (Pogoń za Adamem, 1970).
W latach 1955-1961 kierował Zespołem Filmowym „Syrena”.
W 1959 roku otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.
Zmarł 2 stycznia 1971 roku w Warszawie.
Bibliografia
Książki:
Preizner J., Kamienie na macewie. Holokaust w polskim kinie, Joanna , Austeria, Kraków-Budapeszt 2012.
Artykuły:
Dębnicki K., Zagubione możliwości, „Film” 1957, nr 43, s. 4-5.
Kowalski T., „Robinson” ujarzmiony, „Film” 1957, nr 5, s. 6-7.
Ozimek S., Kamery na barykadach. Dzieje kronik Filmowych powstania warszawskiego 1944 sierpień-październik, „Kino” 1969, nr 5, s. 39-49.
Pitera Z., Ludzie „Miasta nieujarzmionego”, „Film” 1951, nr 1, s. 8-9.
Sobolewski T., Błoto Nowej Huty, „Kino” 1984, nr 8, s. 12-14.
Zarzycki J., O zawodzie reżysera filmowego, „Film” 1947, nr 16, s. 3.
Wywiady:
Michalski Cz., Zespół „Syrena” wziął na warsztat trudny temat, „Film” 1956, nr 8, s. 6.
Smoleń-Wasilewska E., O „Klubie kawalerów” ale nie tylko o tym mówi reżyser Jerzy Zarzycki, „Film” 1962, nr 18, s. 10.
Artykuły
-
Przed Pożegnaniami. Pierwszy wspólny filmowy projekt Hasa i Dygata
Piotr Śmiałowski
"Pleograf. Kwartalnik Akademii Polskiego Filmu", nr 1/2017
Wróć do artykułów