Zbigniew Zamachowski
„Większość dotychczasowych kreacji filmowych Zamachowskiego to role drugoplanowe i epizodyczne. Na szczęście, często bardzo charakterystyczne, silnie zarysowane, umożliwiające wykazanie się błyskotliwym talentem i wzbudzającym uznanie warsztatem” – pisał Stanisław Zawiśliński w książce Zamach na Zamachowskiego, wydanej w 1994 roku. Potem trochę się zmieniło, przyszło kilka głównych ról, ale bez względu na ich „rozmiar” – zawsze w wypadku tego aktora – są to kreacje wyraziste, przyciągające uwagę, na długo pozostające w pamięci widza.
Urodził się 17 lipca 1961 roku w Brzezinach k. Łodzi. Jest absolwentem Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (1985). Zaraz po studiach został zaangażowany do warszawskiego teatru Studio, gdzie występował do 1997 roku, a następnie przeniósł się do Teatru Narodowego. Często gra w spektaklach teatralnych i widowiskach telewizyjnych, uprawia również kabaret i piosenkę. Laureat wielu prestiżowych nagród, m.in.: im. Stanisława Wyspiańskiego (1989), im. Zbigniewa Cybulskiego (1990), im. Aleksandra Zelwerowicza (1993), im. prof. Aleksandra Bardiniego (1997), trzech Wiktorów (1992, 1993, 1997) oraz dwóch Złotych Kaczek (1995, 2002).
Po raz pierwszy pojawił się na ekranie – i to od razu w jednej z dwóch głównych ról – w Wielkiej majówce (1981) Krzysztofa Rogulskiego, utrzymanej w konwencji kina drogi opowieści o przyjaźni dwóch chłopców, którzy – stając się przypadkowo posiadaczami wielkiej forsy – postanawiają sobie zafundować tytułową „majówkę". Na kolejną główną rolę przyszło czekać dziesięć lat – w Tak tak (1991) Jacka Gąsiorowskiego, ale „po drodze” zagrał kilka niezwykle interesujących ról drugoplanowych, m.in.: księcia Bulbo w ekranizacji Thackerayowskiego Pierścienia i róży (1986) Jerzego Gruzy, jednego z pasażerów pociągu, który utknął sylwestrowej nocy w czasie zimy stulecia na maleńkiej stacji w Balu na dworcu w Koluszkach (1989) Filipa Bajona czy asystenta cenzora w Ucieczce z kina Wolność (1990) Wojciecha Marczewskiego. Ta ostatnia kreacja przyniosła mu nominację do Europejskiej Nagrody Filmowej (1991).
Znakomitą rolę – polskiego fryzjera prowadzącego w Paryżu swój zakład – stworzył w Białym (1993), drugiej części tryptyku Krzysztofa Kieślowskiego Trzy kolory. Kolejne kreacje Zamachowskiego związane są z filmami Kazimierza Kutza: w słodko-gorzkim Zawróconym (1994) zagrał Tomasza Siwka, mężczyznę uczciwego i o dobrych chęciach, któremu szybko zmieniająca się rzeczywistość często płata dotkliwe figle, a w Pułkowniku Kwiatkowskim (1995), błyskotliwej opowieści o lekarzu, który wcielił się w skórę ubeckiego pułkownika, by zrobić nieco porządku w zsowietyzowanej powojennej polskiej rzeczywistości – w Dudka, jego oddanego adiutanta. Rola w Zawróconym przyniosła Zamachowskiemu aktorskie laury na festiwalu w Gdyni (1994), podobnie jak – dziesięć lat później – kreacja w Zmruż oczy (2004) Andrzeja Jakimowskiego, historii Jaśka, człowieka z miasta, niespełnionego pisarza, wiodącego spokojne życie „gdzieś na końcu świata”, pracującego jako stróż pilnujący mienia niegdysiejszego PGR-u, oraz towarzyszącej mu 10-letniej dziewczynki, która uciekła z domu, przedkładając towarzystwo swego byłego nauczyciela nad opiekę bogatych, troszczących się, by niczego jej nie zabrakło, rodziców. Dwa lata później rola w Przybyli ułani (2005) Sylwestra Chęcińskiego, odcinku telewizyjnego cyklu Święta polskie, przyniosła mu również w Gdyni – nagrodę za najlepszą pierwszoplanową rolę męską.
Zbigniew Zamachowski zagrał w ponad stu filmach i serialach telewizyjnych, tworząc wiele niezapomnianych kreacji. Spośród tych, które umknęły uwadze krytyki i jurorów konkursów festiwalowych, wymieniłbym – przede wszystkim – rolę męża, któremu żona – ginąc w wypadku samochodowym – pozostawiła „cały dom na głowie”, w subtelnej historii Teresy Kotlarczyk Odwiedź mnie we śnie (1996) oraz – jakże odmienną – kalekiego portiera Edzia, spragnionego ciepłego uczucia nie mniej niż tytułowa bohaterka dramatu Roberta Glińskiego Cześć, Tereska (2001), przejmującej opowieści o okrutnej rzeczywistości, która rozbija naiwne marzenia, a frustracje przeradza w agresję.
Jerzy Armata
Filmografia (wybór)
-
1981
Wielka majówka
reż. Krzysztof Rogulski
-
1986
Pierścień i Róża
reż. Jerzy Gruza
-
1989
Bal na dworcu w Koluszkach
reż. Filip Bajon
-
1990
Korczak
reż.
-
1990
Seszele
reż. Bogusław Linda
-
1990
Ucieczka z kina "Wolność"
reż. Wojciech Marczewski
-
1991
Tak tak
reż. Jacek Gąsiorowski
-
1993
Trzy kolory. Biały
reż. Krzysztof Kieślowski
-
1994
Zawrócony
reż. Kazimierz Kutz
-
1995
Pułkownik Kwiatkowski
reż. Kazimierz Kutz
-
1996
Odwiedź mnie we śnie
reż. Teresa Kotlarczyk
-
1997
Szczęśliwego Nowego Jorku
reż. Janusz Zaorski
-
1998
Demony wojny wg Goi
reż. Władysław Pasikowski
-
2000
Weiser
reż.
-
2001
Cześć, Tereska
reż. Robert Gliński
-
2003
Zmruż oczy
reż. Andrzej Jakimowski
-
2005
Przybyli ułani
reż. Sylwester Chęciński